Usytuowanie i opis

Zabytek zlokalizowany jest w północno-wschodniej części miasta, około 250 m na północny wschód od rynku, tuż przy ulicy św. Wojciecha. Dawniej przepływały obok dwa niewielkie cieki wodne, to jest rzeczka Jamna i strumyk zwany Przykopą, a teren był dosyć bagnisty. Jak wynika z planu Mikołowa z końca XVIII w., a także z najstarszego opisu zabytku, który znajduje się w kronice miasta Mikołowa z około 1820 r., obiekt składał się z dwóch kopców i w planie był w przybliżeniu ósemkowaty. Drugi nieistniejący już kopiec przylegał do zachowanego od strony południowej, południowo-zachodniej. Według wspomnianego opisu z około 1820 r. dawniej na jednym kopcu miała znajdować się „cytadela”, a na drugim „klasztor żeński”. Ze wzmianki wynika również, że jeszcze około 1820 r. koło gródka widoczny był wał i fosa (zachowane na pewnym odcinku). Być może były one związane z mikołowskim gródkiem i stanowiły elementy jego umocnień - obecnie nie są już widoczne w terenie. Zachowany nasyp ma w planie kształt nieregularnego owalu i zajmuje powierzchnię około 12 arów.

Historia

Pierwsza wzmianka o mikołowskim gródku pochodzi z 1287 r. Najprawdopodobniej założenie obronne jest jednak starsze, ponieważ ze źródeł pisanych wiadomo, że od 1222 do 1260 r w Mikołowie rezydowali kasztelani, zapewne ich siedzibą był omawiany gródek. Nie wiadomo kiedy obiekt przestał funkcjonować, ale są przesłanki, że jako fortalitium był użytkowany jeszcze w 1500 r. Na planach z końca XVIII i początku XIX w. na kopcach nie zaznaczono już żadnych budynków.

Stan i wyniki badań

W 1818 r., na gródku dokonano przypadkowego odkrycia, znaleziono monety, tak zwane grosze praskie z XIV-XV w. oraz bardzo liczne groty strzał lub bełtów. W 1967 r. na stanowisku przeprowadzono archeologiczne badania wykopaliskowe, prace objęły obszar 75 m². Rozpoznano stratygrafię obiektu oraz znaleziono liczne zabytki ruchome (ceramikę i przedmioty metalowe, m.in. groty bełtów do kuszy). Według W. Galasińskiej-Hhrebendy pozyskany materiał zabytkowy zdaje się dowodzić, że założenie obronne funkcjonowało od końca XII w. do XV w.

Obiekt jest ogrodzony, ale dostępny przez cały rok.

Oprac. Michał Bugaj, OT NID w Katowicach, 18.09.2014 r.

Bibliografia  

• Jakimowicz R., Bąk S., Atlas grodzisk i zamczysk śląskich. Kraków 1939, 19-22.
• Galasińska-Hrebenda W. 1971. Grodzisko w Mikołowie, (w:) Informator Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków archeologicznych na województwo katowickie 1966-1970, 58-60.