Usytuowanie i opis

Stanowisko archeologiczne znajduje się na Pogórzu Izerskim, w paśmie Wzgórz Gradowskich, na zboczu szczytu Łopata (366 m n.p.m). W pobliżu przepływa Bóbr.

Grodzisko długości do 240 m i szerokości do 60 m składa się z dwóch członów. Płaski człon południowy od reszty wzgórza oddzielają wał i sucha fosa. W obrębie ufortyfikowanego członu północnego jest widoczny stożkowaty nasyp o średnicy ok. 5 m. Między członami znajduje się naturalne obniżenie terenowe.

Historia

W wyniku badań archeologicznych wyróżniono dwie fazy użytkowania obiektu obronnego: wczesnośredniowieczną - IX-X w. i późnośredniowieczną - 2 poł. XIII w.

W okresie wczesnego średniowiecza teren ten należał do plemienia Bobrzan. Gród w Marczowie przestał być użytkowany w związku z pożarem, którego ślady odkryto w trakcie prac badawczych. W 2 poł. XIII w. przystosowano i znacznie zmodernizowano opuszczone ruiny grodu. W źródłach pisanych brak informacji o późnośredniowiecznym zamku w Marczowie. Według miejscowych przekazów zamek należał do rycerzy-rozbójników i funkcjonował do XV w., kiedy został zniszczony. Podobno materiały kamienne, z których zbudowano zamek posłużyły do wzniesienia kościoła św. Katarzyny w Marczowie. Kamienna głowa widoczna w elewacji kościoła również miałaby pochodzić z zamku Frauenhaus. Według niemieckiego badacza Xaviera Goerlicha informacje na ten temat pochodzą od proboszcza Martina Guettlera, który odnalazł je w starych kronikach ok. 1580 roku. Nie istnieją jednak żadne inne przesłanki, które potwierdzałyby taką wersję wydarzeń. Nie wiadomo kiedy i dlaczego zamek przestał być użytkowany.

Stan i wyniki badań

W okresie międzywojennym oraz w roku 1968, 1986 (Archeologiczne Zdjęcie Polski) i 2003 na stanowisku prowadzono badania powierzchniowe. W 2006 Artur Boguszewicz podjął ba-dania wykopaliskowe. Założono 4 wykopy sondażowe oraz jeden szeroko płaszczyznowy. W trakcie badań odkryto fragmenty naczyń ceramicznych oraz wyroby metalowe w tym milita-ria. Odsłonięto także pozostałości zabudowy majdanu, m.in. relikty budynku szachulcowego z 2 poł. XIII w. Według Artura Boguszewicza pierwotna zabudowa grodu była zlokalizowana wzdłuż wału zbudowanego na krawędzi kulminacji. W drugiej fazie użytkowania wały znaj-dowały się nieco niżej. Zabudowę mieszkalną zlokalizowano w ich pobliżu. W północnym członie założenia obronnego na niewielkim nasypie zbudowano prawdopodobnie wieżę o lek-kiej konstrukcji. Zbadano również konstrukcje obronne w tym drewniano-ziemny wał.

Zabytek dostępny. W pobliżu przebiega żółty szlak turystyczny z Nowego Lądu do Świerza-wy.

Oprac. Donata Trenkler, OT NID we Wrocławiu, 03.12.2014 r.