kuj.-pom. (zachowany także murowany, pomennonicki dom modlitwy w Mątawach, gm. Nowe ). Obok istniejących cmentarzy mennonickich świadczy o obecności na tych terenach osadnictwa holenderskiego.

Historia

Budynek domu modlitwy został wzniesiony w 1890 r. (pierwszy poświadczony źródłowo dom modlitwy wyświęcony został w 1778 r., ale uległ spaleniu w 1889 r.) dla potrzeb związku wyznaniowego mennonitów, osiadłych w początkach XVII w. na terenach nadwiślańskich w okolicach Torunia. Autorem projektu i wykonawcą był bliżej nie znany budowniczy (być może pochodzenia mennonickiego) Kienow z Torunia. Uroczystego poświęcenia nowej świątyni dokonał 2 listopada 1890 r  starszy gminy Hans Foth. Ostatnie nabożeństwo mennonickie odbyło się 23 sierpnia 1944 r., następnie większość osadników wyemigrowała do Niemiec. W 1945 r. przejęty został przez Kościół Katolicki i stanowi centrum parafii w Małej Nieszawce.

Opis

Kościół usytuowany na sztucznym pagórku, w centrum wsi Mała Nieszawka, przy ul. Toruńskiej. Orientowany, wzniesiony na rzucie prostokąta z trójbocznie zamkniętą częścią prezbiterialną od strony wschodniej. W narożniku pd.-zach. z wydzieloną małą zakrystią,  od frontu węższa kruchta wejściowa. Korpus nawowy i kruchta kryte osobnymi dwuspadowymi dachami, prezbiterium trójspadowym. Sygnaturka daszkiem ostrosłupowym zwieńczonym krzyżem (wcześniej chorągiewką  z datą 1890).  Kościół wzniesiony w konstrukcji zrębowej, na kamiennej podmurówce, nieszalowany.

Elewacje boczne trójosiowe z prostokątnymi otworami okiennymi. We wschodnim boku zamknięcia prezbiterialnego okulus. Narożniki trójbocznego zamknięcia kościoła szalowane deskami imitującymi pilastry (z bazą i kapitelem). Kruchta wejściowa zwieńczona trójkątnym szczytem z ażurową dekoracją.  Budynek wieńczy mała wieżyczka, nakryta wysokim daszkiem czterospadowym nadająca  budynkowi formę bardziej reprezentacyjną, bogatszą i nawiązującą do formy XIX -wiecznych murowanych domów modlitwy z terenu Żuław. Wnętrze jednoprzestrzenne, kryte drewnianym stropem belkowym, ściany brusowe, podłoga drewniana. Zabytkowe  wyposażenie kościoła jest bardzo skromne i tworzy je obraz z przedstawieniem Chrystusa ukrzyżowanego z panoramą Torunia w tle.

Dostęp do zabytku ograniczony. Obiekt dostępny podczas nabożeństw.

Opr. Marzenna Stocka, OT NID w Toruniu, 12-12-2017