Należy do nielicznej grupy świątyń trzynawowych z pozornym sklepieniem kolebkowym. Wyróżnia się widoczną konstrukcją zrębową oraz zachowanym wyposażeniem z przełomu XVIII-XIX w. Obok kościoła znajduje się drewniana dzwonnica. Zespół prezentuje walory architektoniczno - przestrzenne charakterystyczne dla krajobrazu wsi wielkopolskiej.

Historia

Parafia w Magnuszewicach wydzielona została w 1445 r. z parafii w Twardowie. Pierwotny drewniany kościół pw. św. Barbary Męczenniczki został wzniesiony w 1 poł. XV wieku z incjatywy miejscowego dziedzica Marcina Magnuszewskiego. Kościół erygował w 1445 r. arcybiskup Wincenty Kot. W aktach wizytacyjnych z lat 1603-7 kościół opisywany był, jako skromna „świątyńka” bez wezwania, będąca filią Twardowa. Wkrótce wzniesiony został nowy kościół parafialny pw. św. Barbary i Stanisława Bpa., który wg opisu z lat 1610-11 był budowlą konstrukcji szkieletowej z wydzielonym prezbiterium, drewnianym, z malowanym stropem i ceglaną posadzką. Przy kościele znajdowała sie dzwonnica wyposażona w dwa dzwony. Świątynia ta uległa zniszczeniu w 1679 roku. Nowo wybudowany drewniany kościół, wzniesiony przez miejscowego proboszcza Świętosława Zdzienieckiego spłonął w 1751 lub w 1752 roku. Wkrótce po pożarze, z fundacji ówczesnego dziedzica Piotra Radońskiego został wybudowany obecny kościół pw. św. Barbary. Przy kościele ok. 1816 roku wzniesiono drewnianą dzwonnicę.

Świątynia wielokrotnie była restaurowana. W 1811 roku właścicielka dóbr Anna z Rembowskich Moskorzewska przeprowadziła remont dachu i fasady kościoła. W latach 80-tych XIX wieku wzmocniono osłabioną więźbę i znacznie odchylone ściany. Założono wewnątrz kościoła żelazne ściągi, wymieniono oszalowanie, zlikwidowano boczne wejście od pn. i dobudowano od pd. kruchtę. W latach 1914-20 zakonserwowano pokrycie dachu, odnowiono wnętrze kościoła, przesunięto dzwonnicę z osi kościoła w kierunku pn. oraz wykonano nowe ceglane ogrodzenie. Ostatnie remonty miały miejsce w latach 1987 i 1990.

Opis

Magnuszewice wieś położona nad Lutynią, 2 km na zach. od Kotlina, przy drodze z Pleszewa do Goliny. Kościół parafialny pw. św. Barbany usytuowany w pn.- wsch. części wsi położony na płaskim, lekko wyniesionym terenie zajmuje wydzieloną działkę otoczoną, kamienno - drewnianym ogrodzeniem. Obok kościoła drewniana dzwonnica.

Kościół jest orientowany, wzniesiony na planie prostokąta z węższym zamkniętym trójbocznie prezbiterium. Do prezbiterium od strony północnej przylega zakrystia na rzucie trapezu; do nawy głównej od strony południowej niewielka kwadratowa kruchta. Korpus główny kościoła jest nakryty dachem dwuspadowym, nad prezbiterium wielopołaciowym. Wszystkie połacie dachu pokryte są gontem. Nad nawą góruje smukła wieżyczka sygnaturki, z prześwitem, nakryta dachem namiotowym zwieńczonym iglicą i krzyżem.

Budowla jest drewniana, konstrukcji zrębowej, oszalowany od strony pn. i górna częścią zach. szczytu w elewacji zach. i wieżyczką sygnaturki. Otwory okienne ujęte są w dekoracyjne obramienia. Wejście główne zaakcentowane zostało ozdobnym drewnianym portalem z dwoma półkolumnami o kapitelach nawiązujących do porządku korynckiego.

Wnętrze kościoła jest trzynawowe, nakryte pozornym sklepieniem kolebkowym z gurtami, wydzielone profilowanym gzymsem, który wsparto na dwóch rzędach słupów połączonych arkadami. Między prezbiterium i nawą znajduje się belka tęczowa z krucyfiksem. W przęsło nawy od strony zachodniej wbudowany został w XIX w. chór muzyczny. Sklepienia pokryte są skromną dekoracją malarską.

Zachowało się cenne wyposażenie kościoła obejmujące barokowe ołtarze, główny pochodzący z poł. XVIII w i dwa boczne z 2 poł. XVIII w., późnobarokową ambonę z figurami aniołków z 2 poł. XVIII w., rokokową chrzcielnicę z czarą w kształcie muszli z poł. XVIII wieku.

Dzwonnica wzniesiona w 1816 roku, w otoczeniu wcześniejszego kościoła usytuowana była na osi świątyni od strony zachodniej. W 1921 roku podczas remontu, przesunięta została w kierunku północnym.

Budowla drewniana konstrukcji słupowej na podmurówce z cegły. Wzniesiona na planie kwadratu z wejściem od wsch., jest wysokości równej nawie głównej kościoła z lekko zwężającymi się ścianami ku górze, nakryta dachem namiotowym, pokrytym gontem. Ściany dzwonnicy zostały oszalowane pionowo deskami na zakład.

Kościół dostępny do zwiedzania z zewnątrz i wewnątrz. Bliższe informacje na temat parafii oraz godziny Mszy Św. są podane na stronie internetowej Archidiecezji Gnieźnieńskiej: www.archidiecezja.pl

Oprac. Radomiła Banach, OT NID w Poznaniu, 13-10-2015 r.