1768-1795. Zachowało się późnobarokowe i rokokowe wyposażenie z czasu budowy kościoła.

Historia

Początki Lwówka sięgają XV w. Okolice dzisiejszego miasta należały w tym czasie do rodu Ostrorogów. Ich posiadłości obejmowały m in. wsie Wojszyno (wzmiankowane w 1406 r.) i Więcewojszyno. W 1414 r. na trenie wsi Wojszyno powstało miasto o tej samej nazwie. Pięć lat później, w 1419 r. na terenie miasta Wojszyno i wsi Więcewojszyno staraniem wojewody wielkopolskiego Sędziwoja Ostroroga lokowano miasto Lwów, od XVI w. zwane Lwówkiem. Przywilej lokacyjny wystawił Władysław Jagiełło. Do 1633 r. miasto pozostawało w rękach rodu Ostrorogów, którzy przyjęli nazwisko Lwowskich. W czasach późniejszych Lwówek należał m. in. do Opalińskich i Trąmbczyńskich (do 1698 r.), w latach 1699-1760 - do Werbnów-Pawłowskich, a po 1760 r. - do Korzbok-Łąckich.

Najstarszą świątynią Lwówka był piętnastowieczny kościół farny. W XV w. powstał także kościółek św. Katarzyny, a w wieku następnym - kościołek św. Barbary. Pierwotny kościół cmentarny pw. Św. Krzyża istniał już w 2. poł. XVII w., wg legendy w miejscu cudownego ukazania się krucyfiksu. W 1664 został on afiliowany do kościoła farnego. Kolejny budynek powstał na miejscu poprzedniego w 1731 staraniem kasztelana biechowskiego Adama Pawłowskiego. Była to świątynia o konstrukcji szkieletowej. W 1779 r. przeniesiono tu wyposażenie z dwóch wspomnianych wyżej kościółków lwóweckich, które uległy zniszczeniu. Zachowany do dziś kościół murowany wzniesiony został ok. 1780 r. z inicjatywy Jadwigi z Pawłowskich Łąckiej. Projekt wykonał znany architekt pochodzący z Czech, od 1779 r. noszący tytuł budowniczego królewskiego - Antoni Hoehne. Budowę rozpoczęto ok. 1780 r., kontynuowano w latach następnych. Po 1950 r. i w 1993 r. kościół był remontowany.

Opis

Kościół pw. Św. Krzyża usytuowany jest za miastem, przy drodze do Pniew, na wschód od rynku. Budynek otoczony jest cmentarzem, na którym znajduje się m. in. zbiorowa mogiła pięciu poległych powstańców wielkopolskich.

Późnobarokowa świątynia jest budowlą centralną, wzniesioną na rzucie krzyża greckiego o kwadratowych, jednoprzęsłowych ramionach. Po obu stronach prezbiterium znajdują się dwie niskie zakrystie. Część centralna kościoła nakryta jest kopułą wspartą na ośmiobocznym tamburze, zwieńczoną ślepą latarnią. Ramiona krzyża nakryto dwuspadowymi dachami. Kościół jest budynkiem murowanym z cegły. Jego ściany zostały otynkowane. Kopuła kryta jest blachą, dachy nad ramionami krzyża pokryte zostały dachówką. Wnętrze nakrywają murowane sklepienia zwierciadlane, nad częścią centralną - kopuła. Elewacje kościoła ujęte zostały narożnym boniowaniem. Boniowanie występuje także na tamburze kopuły. Otoczone prostymi opaskami okna zamknięte są łukiem półkolistym. Ramiona krzyża zakończone są szczytami o attykowych cokołach, ozdobionych fryzem ze spiętych owali. Szczyty ujęte są pilastrami i wolutowymi spływami, każdy z nich zwieńczony jest belkowaniem i trójkątnym naczółkiem.

Wewnątrz filary części centralnej opięte są parami pilastrów, dźwigających odcinki belkowania. Wyżej widoczna jest kopuła na okrągłym bębnie, wspartym na żagielkach i parzystych gurtach arkad otwartych do prezbiterium, przęseł bocznych i przęsła chórowego. Dolny, silnie profilowany gzyms bębna zwieńczony jest drewnianą tralkową balustradą. W ścianie bębna znajdują się okna oraz wnęki, w których umieszczono późnobarokowe figury czterech ewangelistów. Kopułę ozdabia silnie przemalowana polichromia, zapewne z k. XVIII w., przedstawiająca Znalezienie Krzyża Św. W zachodnim ramieniu krzyża znajduje się chór muzyczny, wsparty na arkadowych filarach i trzech arkadach. Wnętrze ozdobione zostało dekoracją sztukatorską w stylu Ludwika XVI. Kartusze i girlandy pojawiają się m. in. na kapitelach pilastrów i balustradzie chóru. Na żagielkach bębna kopuły w ozdobnych kartuszach przedstawiono herby Łodzia, Wierzbno, Korzbok oraz Topór.

Osiemnastowieczne wyposażenie kościoła obejmuje m. in. późnobarokowy architektoniczny ołtarz główny z niewielkim krucyfiksem w polu środkowym oraz rzeźbami Matki Boskiej Bolesnej i św. Jana Ewangelisty oraz Boga Ojca w zwieńczeniu, dwa rokokowe ołtarze boczne, klasycystyczny prospekt organowy oraz klasycystyczną ambonę w kształcie łodzi.

Obiekt dostępny dla zwiedzających. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym. Bliższe informacje na temat parafii są podane na stronie internetowej mgpl.dynds.biz

Oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu,13.10.2014 r.