Historia

Parafia w Lututowie została erygowana w 1406 r. przez arcybiskupa gnieźnieńskiego, Mikołaja Kurowskiego. Obecny kościół (czwarty z kolei a pierwszy murowany) został zbudowany w l. 1910- 1917.  Autorem projektu był Jarosław Wojciechowski, architekt i konserwator zabytków. Konsekracja miała miejsce w 1927 r. W czasie II wojny światowej hitlerowcy urządzili w kościele więzienie dla Żydów a potem magazyn zboża i broni. 

Opis

Świątynia usytuowano w centrum miejscowości. Jest orientowana. Teren przykościelny otacza niskie, współczesne żelazne ogrodzenie na podmurówce. 

Neoromanizm.

Kościół jest zrealizowany na planie zbliżonym do krzyża łacińskiego, jednak przestrzenie miedzy transeptem a prezbiterium wypełnione zostały półkolistymi aneksami (kaplica i zakrystia). Jest trójnawowy, czteroprzęsłowy. Nie posiada podpiwniczenia. Od zachodu do korpusu przylega trójdzielna kruchta, od wschodu flankują go dwie niewielkie kaplice. Prezbiterium zamknięto absydialnie z obejściem. Po bokach kruchty umiejscowione zostały: kolista klatka schodowa, umieszczona w wieży na planie kwadratu oraz położona na podobnym rzucie kaplica. Świątynia ma formę pseudo bazyliki. Prezbiterium jest niższe od bryły głównej. Wieże w fasadzie mają różną wysokość ( 5 i 6 kondygnacji).  

Kościół zbudowano z cegły ceramicznej na zaprawie wapiennej. Mury zostały otynkowane  od wewnątrz. W nawie głównej i prezbiterium zastosowano ceglane sklepienia  sieciowe, w nawach bocznych żebrowe, zaś w kaplicach gwiaździste. Więźba drewniana- kleszczowo- płatwiowa. Dachy (w większości dwuspadowe oraz stożkowe) pokrywa ocynkowana blacha. 

Elewacje nie zostały otynkowane. Wszystkie umieszczone w nich otwory zwieńczone są półkoliście. Rolę fasady pełni elewacja zachodnia. Poprzedza ją arkadowy, pięcioprzęsłowy portyk, przekryty dachem pulpitowym. Od południa przylega do niego niska, kolista wieżyczka. Nad portykiem umieszczona jest w kwadratowej płycinie rozeta z wizerunkiem Matki Boskiej. Kondygnację wyżej znajdują się trzy wąskie otwory okienne, z których środkowy jest najwyższy. Centralną część fasady wieńczy trójkątny szczyt ozdobiony fryzem arkadowym. Dekoracja ta zastosowana została również na poszczególnych kondygnacjach wież tworzących boczne partie fasady. Wyższa jest wieża północna, której ostatnia, ośmioboczna kondygnacja została przekryta hełmem iglicowym. Na czwartym poziomie znajduje się zegar. Wieżę południową na najwyższym poziomie o kształcie kolistym nakrywa dach kopułowy. Elewacje południową i północną również zdobią fryzy arkadkowe. Na trzy kondygnacje dzielą je fryzy a poszczególne przęsła wyznaczają lizeny. W każdym wydzielonym w ten sposób polu na drugiej kondygnacji znajdują się, ujęte w arkadowe płyciny  trzy okna , z których środkowe jest najwyższe. Najwyższa kondygnacja mieści po jednym niewielkim okienku. Za partią nawy znajdują się wieże na planie kwadratu, kryte dachami czterospadowymi. Ściany półkolistych elementów elewacji wschodniej przeprute są licznymi otworami okiennymi umieszczonymi w arkadowych płycinach. 

Nawy rozdzielają masywne ceglane filary podtrzymujące arkady. Ściany prezbiterium pokrywają malowidła nieznanego autora ukazujące sceny z życia apostołów śś. Piotra i Pawła.

Najcenniejszym elementem wyposażenia jest pochodzący z XVII w. uznawany za cudowny obraz przedstawiający Matkę Boską Lututowską z dzieciątkiem. Jest on umieszczony w XVIII-wiecznym barokowym ołtarzu bocznym Z XVII w. pochodzi obraz Ukrzyżowanie. Warto również zwrócić uwagę na tablicę epitafijną rodziny Biernackich z kulą armatnią ( pod chórem).  Większość wyposażenia pochodzi z okresu budowy świątyni (organy, ołtarz, ambona). 

Obiekt z zewnątrz dostępny bez ograniczeń, wnętrze możliwe do zwiedzania przed i po uroczystościach kościelnych lub po uzgodnieniu z proboszczem.

Oprac. Anna Michalska OT NID w Łodzi, 04.05.2020 r.

Bibliografia

• Olejnik T., Lututów i jego dzieje, Wieluń 2003
• Stefański K., karta ewidencyjna zabytku nieruchomego, Rzymsko-katolicki kościół pw. śś. Piotra i Pawła w Lututowie, 1992.