Sąd Okręgowy, ob. Sąd Rejonowy - Zabytek.pl
Sąd Okręgowy, ob. Sąd Rejonowy
Adres
Lublin, Krakowskie Przedmieście 76
Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. Lublin, gm. Lublin
Historia
W 1891 r. Ministerstwo Sprawiedliwości zakupiło od Celestyny Domańskiej plac z zamiarem wybudowania siedziby Sądu Okręgowego. Inżynier - architekt Marian Jarzyński przygotował projekt techniczny obiektu, a następnie kierował wszystkimi pracami przy jego realizacji. W latach 1892-1894 wzniesiono, kosztem 180 000 rubli, eklektyczny gmach z przewagą form klasycyzujących widocznych w detalu architektonicznym oraz wystroju wnętrz. Zastosowano innowacyjne rozwiązanie mające umożliwić oświetlenie hallu, w postaci przeszklonego stropu, a także ogrzewania powietrznego i oświetlenia gazowego w pomieszczeniach ogólnodostępnych. Po 1918 r. zmieniono nazwę Sądu na Rejonowy. W 1936 r. w budynku funkcjonowały: hipoteka, notariat, mieszkania dla intendenta i woźnych sądowych. W latach 1926-1929 przeprowadzono remont. Po 1937 r. znacznie uproszczono dekorację fasady likwidując m. in. podwójne pilastry, zdejmując elementy detalu architektonicznego. W 2005 r. przystąpiono do kompleksowego remontu i modernizacji obiektu. W latach 2011-2012 wykonano szeroki program prac konserwatorskich i adaptacyjnych. Objęły one m. in. elementy i wyposażenia wnętrz. Przywrócono ich świetność przy jednoczesnym zachowaniu i utrwaleniu autentyzmu zabytkowej substancji oraz ciągłości pierwotnej funkcji.
Opis
Budynek usytuowany jest w Śródmieściu Lublina, w kwartale zabudowy wyznaczonym ulicami Krakowskie Przedmieście, Chopina, Lipowa, Sądowa i Hipoteczna. Cofnięty od linii zabudowy w głąb ogrodzonej działki. Obecnie ma charakter budowli postklasycystycznej, z zachowanymi we wnętrzach niezmienionymi formami klasycyzującymi. Założony na planie zbliżonym do litery ”T”, o układzie wnętrz zróżnicowanym, wielotraktowym. Oś symetrii budynku wyznaczają ogólnodostępne komunikacyjne, reprezentacyjne pomieszczenia (westybul, halle o dwóch poziomach, galerie oraz duże sale rozpraw) do których przylegają ciągi niedużych sal rozpraw, dostępnych bezpośrednio z korytarzy lub galerii, połączonych w większości amfiladowo. Bryła trójkondygnacyjna, podpiwniczona. Korpus główny nakryty dachem dwuspadowym oraz świetlikiem. Część frontowa budynku nakryta dachem dwuspadowym o kalenicy prostopadłej do dwuspadowego dachu ryzalitu. Obiekt murowany z cegły, otynkowany, kryty blachą. Elewacje wieloosiowe, na wysokim cokole okalającym gmach, poszczególne kondygnacje wydzielone za pomocą gzymsów kordonowych oraz pasów fryzów, zwieńczone gzymsem koronującym, zasadniczo o prostokątnych otworach okiennych i drzwiowych. Frontowa (pn.) symetryczna, jedenastoosiowa, trójkondygnacyjna, z trójosiowym ryzalitem oraz dwoma, jednoosiowymi ryzalitami na skrajach. Dolne kondygnacje boniowane, wydzielone lekkim gzymsem kordonowym. Ryzalit środkowy artykułowany na wys. trzeciej kondygnacji pilastrami pomiędzy którymi biały orzeł nad którym napis” SĄD REJONOWY” rozmieszczony w szerokim fryzie. Całość zwieńczona trójkątnym szczytem. W parterze główne drzwi wejściowe do budynku pokryte dekoracją, zwieńczony rodzajem nadświetla półokrągło zamkniętego, ujęte oknami z półokrągło zamkniętymi oberluftami. Ryzality skrajne urozmaicone w parterze wjazdowym otworem bramnym zamkniętym metalową krata (wsch.) oraz analogicznej wielkości blenda (zach.). Na wys. trzeciej kondygnacji ujętej parami pilastrów, balkony z kamiennymi tralkowymi balustradami, zdobionymi motywami roślinnymi. Całość wieńczą ścianki attykowe. W wnętrzu hall z przeszklonym stropem oraz elementy wystroju (jak mazerunki) i wyposażenia wnętrz (wiatrołap, balustrady, sztukaterie, kominki itp.).
Obiekt dostępny z zewnątrz. Wnętrza w ograniczonym zakresie.
Oprac. Anna Sikora-Terlecka, OT NID w Lublinie, 24.10.2014 r.
Rodzaj: budynek użyteczności publicznej
Styl architektoniczny: klasycystyczny
Materiał budowy:
ceglane
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_06_BK.9449, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_06_BK.361369