położonych na Grzędzie Sokalskiej obejmującej tereny południowo-wschodniej Lubelszczyzny, usytuowanych pojedynczo lub w niewielkich skupiskach.

Usytuowanie i opis

Kurhan jest położony na północno-zachodnim krańcu wsi Łubcze, przy granicy z Kolonią Gródek, około 50 m na południe w linii prostej od szosy łączącej Wereszczycę z Kolonią Gródek, na krawędzi doliny bezimiennego cieku (prawego dopływu Huczwy). Leży na terenie pola użytkowanego rolniczo.

Podczas zwiadu terenowego w 1993 roku wysokość kopca wynosiła około 1 m, średnica 20 m. Na skutek intensywnej orki prowadzonej wzdłuż stoków garbu terenowego, kopiec został w dużym stopniu zniwelowany i obecnie jego wysokość wynosi mniej niż 1 m, zaś średnica około 50 m. Kopiec posiada ciemne zabarwienie nasypu, wyraźnie odcinające się od jaśniejszego zabarwienia pól.

Z dwóch kopców zarejestrowanych na stanowisku, dobrze widocznych w terenie jeszcze w latach 80. XX wieku, zachował się jeden (nr 1), który w 1993 roku wpisano do rejestru zabytków. Kurhan nr 2, oddalony 30 m od kurhanu nr 1 w kierunku południowo-zachodnim, po wykonaniu w jego obrębie badań wykopaliskowych, uległ całkowitemu zniszczeniu.

Zachowany kurhan nr 1 jest objęty obecnie intensywną orką, która powoduje postępujące niszczenie stanowiska i jest poważnym zagrożeniem dla stanu zachowania obiektu.

Historia

Archeologiczne badania wykopaliskowe wykazały, że kopiec należy łączyć z neolityczną kulturą ceramiki sznurowej, który wtórnie wykorzystano na dwa pochówki związane z kulturą mierzanowicką z wczesnej epoki brązu.

Stan i wyniki badań

Wpisany do rejestru zabytków zachowany kurhan nr 1 nie był badany wykopaliskowo. Badaniami archeologicznymi objęto kurhan nr 2 (obecnie nie istniejący). Prace wykopaliskowe zostały przeprowadzone w 1991 roku przez Jana Machnika i Wiesława Komana.

Plan sytuacyjno-wysokościowy stanowiska wykonali: Józef Niedźwiedź i Adam Medak w 1989 roku.

Badania powierzchniowe AZP na stanowisku przeprowadziła w 1985 roku Ewa Banasiewicz.

W wyniku badań archeologicznych kurhanu nr 2 (nie wpisanego do rejestru zabytków i dziś już nie istniejącego) stwierdzono, że mogiła o zachowanej do chwili rozpoczęcia badań wysokości ok. 0,70 m i średnicy podstawy nasypu ok. 18 m, pierwotnie mogła mieć wysokość do 2,5 - 3 m i średnicę ok. 9 m. Usypanie kurhanu należy łączyć z neolityczną kulturą ceramiki sznurowej, której grób odkryto w centralnej części nasypu, na głębokości 0,60 m poniżej najwyższego punktu kopca. Był to pochówek szkieletowy starszego osobnika, złożonego do grobu na osi wschód-zachód w pozycji lekko skurczonej, na prawym boku z głową na zachód i twarzą zwróconą na południe. W jamie grobowej, w zarysie owalnej i wymiarach 2,60 x 1,60 m, oprócz szkieletu zmarłego znajdowały się dary grobowe: przy głowie dwa naczynia gliniane, z tyłu za głową zmarłego grocik krzemienny do strzały, na wysokości klatki piersiowej toporek kamienny, przy kościach biodrowych dłuto kościane oraz przy kościach długich nóg kilka narzędzi kościanych. Dwa inne groby zostały odkryte na obrzeżu kurhanu. Zostały one wkopane w istniejący już kurhan, a właściwie w zasypisko wypełniające jamę przykurhanową, tzw. gliniankę, gdy pierwotny nasyp kopca był już nieco rozsunięty. Groby te należy łączyć z kulturą mierzanowicką z wczesnej epoki brązu. Pierwszy z pochówków zawierał szkielet prawdopodobnie kobiety ułożonej na osi południowy zachód-północny wschód, w pozycji skurczonej na lewym boku, z głową na południowy zachód i twarzą zwróconą na północ. Pod jej czaszką odkryto dwie miedziane zausznice w kształcie wierzbowego liścia, a w okolicy mostka fragment blaszki miedzianej. Drugi pochówek o analogicznym ułożeniu, ale silnie podciągniętymi kolanami aż do tułowia, należał do mężczyzny, przy którym nie stwierdzono żadnego wyposażenia. W obrębie nasypu kurhanu i bezpośrednio pod nasypem (do głębokości 0,80 m od kulminacji) zarejestrowano bardzo dużą ilość fragmentów ceramiki pochodzącej z kilku naczyń kultury sznurowej, rozbitych prawdopodobnie rytualnie w trakcie sypania kurhanu. W górnej warstwie nasypu, w jej centralnej kulminacyjnej partii, na głębokości około 0,30 m odkryto prawdopodobnie ślady paleniska w postaci grudek polepy i drobnych okruszyn węgla drzewnego.

Kurhan jest dostępny dla zwiedzających.

oprac. Ewa Prusicka, OT NID Lublin, 11-04-2016 r.