zespół dworsko-parkowy - Zabytek.pl
Adres
Łopuszka Mała
Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. przeworski, gm. Kańczuga - obszar wiejski
Wyróżnia go malownicze usytuowanie dworu na skarpie skomponowanej z parterem wodnym.
Historia
Zespół zabudowań dworskich składający się z dworu, budynku bramnego i zabudowań gospodarczych powstał w 1885 r. z inicjatywy Jana Pogonowskieg, na terenie wcześniejszego założenia. Park dworski powstał z przeprojektowania wcześniejszego, pochodzącego z XVIII w. założenia ogrodowego.
Po II wojnie światowej wnętrze dworu zostało zdewastowane, zespół dworski był użytkowany przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Zwierzętami Rzeźnymi, a od lat 80. XX w. pozostawał nieużytkowany, aż do 1993 r. Wtedy przejęła go fundacja pomocy młodzieży „Wzrastanie” i po remoncie generalnym całego obiektu przystosowała do funkcji domu dziecka, który w nim obecnie funkcjonuje. Nie zachowały się zabudowania folwarczne.
Opis
Zespół położony jest w śpn.-wsch. części wsi, przy drodze do Kańczugi, na stoku wzniesienia łagodnie schodzącego do doliny lokalnej rzeczki i stawu.
Dwór ulokowano w znajduje się w zach. części założenia, na stoku, frontem na zach. Wybudowany został na rzucie zbliżonym do prostokąta, od zach. z dwoma symetrycznymi ryzalitami ramującymi taras ogrodowy i dwoma aneksami różnej wielkości od wsch.: prostokątnym i półkolistym.
Na urozmaiconą bryłę eklektycznego dworu w typie włoskiej willi składa się parterowy korpus z podpiwniczeniem tworzącym od strony stawu, na spadku terenu, drugą kondygnację, rozczłonkowany od zach. ryzalitami ramującymi taras osadzony na masywnych filarach i symetrycznymi schodami oraz aneksy od wsch.: piętrowy i drugi niewielki, półkolisty. Główna część przkryta została dachem czterospadowym, z trzyspadowymi zadaszeniami ryzalitów, piętrowy aneks dachem czterospadowym. Budynek wymurowano z cegły ceramicznej, dachówkę z wcześniejszego pokrycia dachów zastąpiono w czasie remontu blachodachówką. Elewacja frontowa, dwukondygnacyjna, symetryczna, z wejściem pośrodku, pozostałe elewacje różnej wysokości, niesymetryczne. Wszystkie zdobione dekoracją w postaci: pojedynczych i zdwojonych pilastrów w narożach, obramień okiennych zwieńczonych nadokiennikami, podokienników, gzymsów, tralkowych balustrad tarasów oraz fryzu powyżej parteru.
Park o metryce XVIII wiecznej, gruntownie przebudowany na przeł. XIX i XX w., o charakterze krajobrazowym, z dominantą budynku dworu usytuowanego na krawędzi skarpy. U jej podnóża w parterze wodnym uwagę przykuwa staw połączony z wyspą współczesnym pomostem. W parku przeważają nasadzenia z gatunków rodzimych,
Obiekt niedostępny. W zespole działa dom dziecka.
Oprac. Barbara Potera, OT NID w Rzeszowie, 23-06-2015 r.
Rodzaj: dwór
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_ZE.6234, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_18_ZE.20548