Usytuowane jest w pobliżu starego szlaku komunikacyjnego Głogów - Poznań. Wymieniane jest także przez badaczy jako jedno z miejsc postoju na trasie hipotetycznego szlaku pielgrzymki cesarza Ottona III do Gniezna w 1000 roku.

Usytuowanie i opis

Stanowisko, (miejscowa nazwa „szaniec szwedzki”) znajduje się ok. 1250 m na północ od wsi Łoniewo, na południowo-wschodnim brzegu Jeziora Łoniewskiego. Usytuowane jest na piaszczystej kępie półwyspu otoczonego błotnistymi łąkami. Od zachodu otoczone jest osadami otwartymi.

Grodzisko ma w przybliżeniu trapezowaty kształt o wymiarach 110 x 120 m. Otoczone jest wałem z dwiema przerwami (od północy i południa). Zachowana, maksymalna wysokość wału wynosi ok. 2 m, szerokość u podstawy 25-30 m. Wymiary majdanu to 50 x 40 m.

Na grodzisko prowadzi sztucznie usypana grobla (pozostałość starego, pierwotnego dojazdu). W części zachodniej obiektu, stwierdzono umocnienie brzegu jeziora w postaci bruku kamiennego i pionowo wbitych pali (przystań ?). Teren grodziska był w przeszłości wykorzystywany rolniczo (orka), co spowodowało znaczną dewastację obiektu. Obecnie jest ono w całości porośnięte trawą.

Historia

Gród w Łoniewie funkcjonował w okresie wczesnego średniowiecza (X - XI w.). Analiza dendrochronologiczna drewna z podwalin wału wskazała, że umocnienia powstały na pocz. X w. Datowanie momentu powstania i upadku grodu wymaga jednak dodatkowych badań i weryfikacji, gdyż ceramika pozyskana z warstw kulturowych grodziska mieści się w szerokich ramach chronologicznych VIII - XI w.

Stan i wyniki badań

Stanowisko znane jest od dawna z autopsji archeologów (m. in. J. Kostrzewskiego w 1925 r. W. Kowalenki w 1934, W. Hensla w 1945 r. ) i wzmiankowane w literaturze przedmiotu. W 1945 r. stanowisko było badane sondażowo przez Z. Rajewskiego a wyniki badań przedstawiono w formie krótkiego komunikatu. W 2000 r. ratownicze badania sondażowe na stanowisku przeprowadziła Barbara Iwanicka-Pinkosz. Wykop o długości 45 m i szerokości od 3,5 m do 5 m przeciął poprzecznie wał i niewielki fragment majdanu. Ogólem przebadano 175 m2 powierzchni przy maksymalnej głębokości ok. 4 m. Interesujących informacji dostarczył przekop przez wał ukazując konstrukcję drewniano-kamienno-ziemną. W rejonie kulminacji wału odkryto wysokie na ok. 2 m drewniane konstrukcje rusztowe licujące od strony zewnętrznej piaszczysty nasyp wału. Na podwalinę „rusztu”składały się belki ułożone ciasno obok siebie a poprzecznie do kierunku biegu wału, spoczywające na belkach (legarach) ułożonych zgodnie z biegiem wału. Przed rozsunięciem zabezpieczono je pionowo wbitymi kołkami umocnionymi kamieniam oraz naturalnymi „hakami' w postaci konarów z odgałęzieniami. Poszczególne poziomy rusztu ujęto natomiast w „ramy” z belek łączonych na zrąb. Poza drewnem znaleziono tu bryłki rudy żelaza, grudki gliny, fr. naczyń i kości

zwierzęcych. W centralnej części konstrukcji ramowej odsłonięto skupisko dużych kamieni tworzące regularny mur o szer. 0,6 m i zachowanej wysokości 1,5 m. Na zbadanym wycinku majdanu grodziska zarejestrowano warstwę osadniczą o miąższości ok. 40 cm. Poza ceramiką pozyskano stąd liczne inne zabytki m.in. z żelaza (klucz, wędzidło, okucie skrzyni) oraz pierścionek szklany, kościane szydła i łyżwy.

Własność prywatna. Obiekt widoczny w krajobrazie, dostępny z zewnątrz.

Oprac. Barbara Iwanicka - Pinkosz, OT NID w Poznaniu, Pracownia terenowa w Trzebinach, 29.08.2014 r.