Dobry przykład zastosowania późnego klasycyzmu w budynku użyteczności publicznej.

Historia

Łomża była jedną z ważniejszych stacji dla dyliżansów pocztowych na drodze z Warszawy do Sankt Petersburga. Już w 1843 r. rozpoczęto budowę poczty wraz z wozownią, stajnią i budynkami gospodarczymi. Projektantem był najprawdopodobniej Ludwik Jocz, inżynier obwodu łomżyńskiego. Obiekty zespołu ukończono w 1844 r., mieścił się w nich Urząd Pocztowy Pograniczny i reprezentacyjne pokoje gościnne dla podróżnych, a także zaplecze dla dyliżansów pocztowych. Budowa linii kolejowej zakończyła erę dyliżansów, które jednak były używane w łomżyńskim jeszcze do 1905 roku. Ponieważ kolej przejęła komunikację pasażerską, w pokojach gościnnych urządzono telegraf. W 1912 r. w budynku głównym dobudowano trzecie piętro, w którym wkrótce umieszczono centralę telefoniczną. W kolejnych latach dobudowywano różne obiekty pomocnicze, a zespół pozostał do dnia dzisiejszego własnością Poczty Polskiej i nadal pełni pierwotną funkcję.

Opis

Zespół poczty usytuowany na zach. od ścisłego centrum miasta, frontem zwrócony na pn., zajmuje działkę ograniczoną ul. 3 Maja, Placem Pocztowym i Aleją Legionów. Późnoklasycystyczny.

Zespół składa się z centralnie usytuowanego budynku głównego i dwóch oficyn, z których zach. połączona jest z budynkiem głównym późniejszym łącznikiem. Dobudowane w kon. XIX i na pocz. XX w. budynki pomocnicze tworzą wraz pierwotnymi obiektami zwartą zabudowę wokół trzech stron prostokątnego dziedzińca. Główny budynek na planie prostokąta, murowany, tynkowany, podpiwniczony, na kamiennym fundamencie, trzykondygnacyjny, dach dwuspadowy kryty blachą. Bryła zwarta, elewacja frontowa 9-osiowa, z niewielkim trzyosiowym ryzalitem w osi 4, 5 i 6. Dwie dolne kondygnacje wyraźnie oddzielone od trzeciej wydatnym gzymsem z belkowaniem, ryzalit opilastrowany. Okna prostokątne z prostym obramieniem i gzymsem nadokiennym. W dwóch dolnych kondygnacjach boniowanie i szerokie, gładkie fryzy podokienne. Trzecia kondygnacja gładka, okna z prostym obramieniem ze zwornikiem, zwieńczona wąskim profilowanym gzymsem. Elewacja pd. gładka, okna bez obramienia. Elewacje boczne analogiczne do skrajnych osi elewacji frontowej. Oficyny usytuowane w narożnikach zespołu, podpiwniczone, dwukondygnacyjne, dachy kopertowe kryte blachą. Elewacje analogiczne do bocznych budynku głównego. We wnętrzach zachowany układ pomieszczeń i klatka schodowa w budynku głównym.

Obiekt dostępny dla zwiedzających z zewnątrz, wnętrza dostępne tylko w części obsługi klientów.

Oprac. Grażyna Rogala, OT NID w Białymstoku, 10-12-2015 r.