Historia obiektu

Cmentarz powstał w latach 1855–1858. Początkowo część katolicka miała powierzchnię około pięciu hektarów, w kolejnych latach została powiększona do 10,5 ha. Cmentarz nadal funkcjonuje, chociaż ze względu na ograniczoną wolną powierzchnię, pochówki nie odbywają się tu często.

Od połowy lat 90. XX w. na przełomie października i listopada prowadzone są kwesty, na których zbierane są pieniądze przeznaczane na ratowanie zabytkowych nagrobków. W ciągu 15 lat prowadzenia akcji, udało się odnowić około 100 z nich.

Opis

Stary Cmentarz należy do najcenniejszych zabytków Łodzi. Poszczególne części nekropolii (ewangelicka, prawosławna i katolicka) posiadają odmienny charakter. Na części katolickiej nagrobki są w przeważającej części skromniejsze niż na części ewangelickiej, wśród pochowanych tutaj dominują także inne grupy społeczne.

Można tu znaleźć przede wszystkim groby łódzkiej inteligencji: polityków, ludzi kultury i sztuki, wojskowych. Mniej (w porównaniu z częścią ewangelicką) jest tu fabrykantów. Taki układ jest odzwierciedleniem struktury narodowościowej i religijnej Łodzi. O ile większość fabrykantów była pochodzenia niemieckiego i żydowskiego, o tyle inteligencja to przede wszystkim Polacy. A podział Niemcy – Polacy przekładał się na układ wyznaniowy ewangelicy – katolicy.

Największym nagrobkiem na części katolickiej jest kaplica grobowa rodziny Heinzlów wzniesiona wg projektu berlińskiego architekta Franza Schwechtena w latach 1899–1905. Swoją architekturą nawiązuje do sztuki renesansu, porównuje się ją nawet do Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. Dziś w jej podziemiach zachowała się rodzinna krypta, natomiast główne pomieszczenie służy jako kaplica cmentarna.

Spacerując po części katolickiej cmentarza warto zwrócić uwagę na wysoki poziom artystyczny dużej ilości nagrobków. Kilkadziesiąt z nich jest autorstwa rzeźbiarza Wacława Konopki. Często przedstawiane są na nich postacie kobiece, żałobnice opłakujące zmarłych. Do symboli cmentarza należy pomnik na grobie kapitana Stefana Pogonowskiego, przedstawiający postać husarza, również autorstwa Wacława Konopki.

Dostępność obiektu dla zwiedzających: Cmentarz można zwiedzać przez cały rok.

Autor noty: Patrycja Podgarbi, NID OT w Łodzi, 16-08-2023 r.