Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół d. Zamku Książąt Mazowieckich - Zabytek.pl

zespół d. Zamku Książąt Mazowieckich


zamek XVIII w. Liw

Adres
Liw, Stefana Batorego 2

Lokalizacja
woj. mazowieckie, pow. węgrowski, gm. Liw

Zespól dawnego zamku książąt mazowieckich, ruiny zamku stanowią cenny przykład średniowiecznego budownictwa obronnego typu nizinnego.

Obiekt odegrał znaczna role w dziejach Mazowsza.

Historia

Zamek prawdopodobnie został wzniesiony w latach dwudziestych XV wieku (przed 1429) z inicjatywy księcia mazowieckiego Janusza I. Budowę prowadził murator książąt mazowieckich Niklos, budowniczy również zamku w Ciechanowie. Na początku XVI wieku na polecenie księżnej Anny wdowy po Konradzie III Rudym, księciu mazowieckim, dokonano rozbudowy zamku, polegającej na podwyższeniu murów obronnych. Między rokiem 1551 a 1555 prawdopodobnie nastąpiła druga rozbudowa zamku, w trakcie której podwyższono wieżę bramną o dwie kondygnacje. Dokonano tego z woli królowej Bony, która chciała umocnić swój autorytet i władzę królewską na nowo włączonym do Korony Mazowszu. Po wyjeździe Bony do Włoch zamek zaczął szybko podupadać. W końcu XVI wieku uległa przeróbce najniższa kondygnacja baszty bramnej, zamurowano bramę przejazdową pozostawiając otwory dla ruchu pieszego i most zwodzony. W 1657 roku zamek został częściowo zniszczony przez Szwedów. Następnych zniszczeń dokonali Szwedzi w 1703 roku. Uszkodzenia były tak duże, że nie próbowano ich naprawić, zamek popadł w ruinę. W 1782 roku na fundamentach domu mniejszego wybudowano kancelarię starostwa. W 1923 roku przeprowadzono w zamku prace ratownicze, zabezpieczające zachowane elementy zamku przed dalszą dewastacją. W latach 1943 - 1944 prace remontowe prowadzili Niemcy, po przekonaniu ich przez archeologa amatora Otto Werpechowskiego z Brzozowa, że przebywali tu Krzyżacy. Po wojnie prace konserwatorskie wykonano w latach 1957 - 1961 i zorganizowano w zespole zamku - Muzeum zbrojownię. Gotycki zamek należy do grupy nizinnych zamków Książąt mazowieckich i nawiązuje do szczególnie modnego typu w środkowej Europie u schyłku średniowiecza zamku - rezydencji.

Opis

Zamek położony jest na wschodnim krańcu miejscowości, w odległości kilkudziesięciu metrów od zabudowań. Usytuowany na niewielkim, sztucznym wzniesieniu pośród łąk ciągnących się w podmokłej dolinie przepływającego w odległości kilkudziesięciu metrów na wschód od zamku Liwca. Od strony zachodniej w odległości kilkunastu metrów od wieży ślad strumienia płynącego kiedyś z południa na północ i wpadającego do rzeczki miedzianej, lewobrzeżnego dopływu Liwca. Wieża bramna zwrócona frontem na zachód. Pozostałości murów obronnych i domu mniejszego znajdują się na południowy wschód od wieży bramnej. Od południowego wschodu do wieży bramnej przylega zrekonstruowany budynek kancelarii starostwa liwskiego. Do zamku prowadzi brukowana ulica wychodząca z dawnego rynku Liwa Starego, obecnie przeciętego szosą Kałuszyn - Węgrów. Pierwotnie zamek wzniesiony na planie prostokąta z występującą przed lico murów wieżą bramną. Obecnie z zespołu zachowała się wieża bramna na rzucie prostokąta z mocno występującymi szkarpami w narożach od frontu oraz częściowo zewnętrzny mur obronny i przyziemieni domu mniejszego na planie prostokąta. Bryła baszty czterokondygnacyjna od dołu prostopadłościenna przechodząca w wyższej partii w siedmioboczną o podstawie nieregularnej. Narożniki wsparte wydatnymi ukośnymi schodkowymi szkarpami. Baszta nakryta dachem namiotowym, krytym dachówka ceramiczna. Fundament i podmurówka o grubości ponad 200 cm wykonana z kamieni otoczaków całych oraz przepołowionych, spajanych zaprawą wapienną. Zastosowano układ warstwowy wyrównawczy mniejszymi kamieniami. Mur z cegły gotyckiej, palcówki, z zastosowaniem regularnego układu cegieł o wątku polskim. W warstwach zewnętrznych, licowych muru tzw. opus emplectum. Wewnątrz mur wypełniono chaotycznie układanymi kawałkami cegieł i w mniejszej ilości kamieniami. W wyższych partiach muru występuje układ cegieł w wątku wendyjskim oraz miejscami polskim. Baszta w narożach od frontu wzmacniana potężnymi sześciouskokowymi szkarpami. Więźba dachowa krokwiowo - jętkowa, krokwie mocowane na murłacie. W elewacji frontowej (zachodniej) w dolnej kondygnacji ślepe lico muru z kamienia. Wyżej w ścianie murowanej z cegły prostokątna płycina z zakratowanym otworem okiennym schodzącym z osi trochę w prawo. Nad płyciną trzy wąskie otwory po bokach wyższe na osi niższy, będące pozostałościami po dźwigniach mostu zwodzonego. W trzeciej kondygnacji okienko strzelniczo - obserwacyjne, prostokątne zakończone odcinkowo. Analogiczne okienka w elewacjach sąsiednich. Nad okienkami wąski fryz wgłębny na wysokości trzech warstw cegieł. W czwartej kondygnacji ściany ślepe. W elewacji południowej dwie dolne kondygnacje ślepe. W kondygnacji trzeciej fryz w postaci krajnika oraz cegieł wystających z lica muru. Nad fryzem otwór okienny prostokątny, zakończony odcinkowo. Do wysokości czwartej kondygnacji przebiega jednakowa na całej wysokości szkarpa, będąca pozostałością muru obronnego. Ściana czwartej kondygnacji ślepa. W elewacji północnej w drugiej kondygnacji prostokątny otwór zakończony odcinkowo. W kondygnacji trzeciej z boku po lewej stronie większy otwór prostokątny zakończony odcinkowo, będący niegdyś wyjściem na mury obronne. W elewacji wschodniej od strony dziedzińca wznoszące się dwoma biegami nowe betonowe schody. Na osi baszty nad niższym podestem schodów prostokątne drzwi wejściowe do pierwszej kondygnacji, nad nimi prostokątny świetlik oraz zamurowany ostrołukowy zarys otworu bramy wjazdowej. Po lewej stronie prostokątny otwór drzwiowy zakończony odcinkowo, prowadzący na schody na górna kondygnację. Wyżej na osi prostokątny otwór okienny zakończony półkoliście, nad nim duże zakratowane prostokątne okno zakończone odcinkowo, umiejscowione w prostokątnej płycinie. Wewnętrzne kondygnacje oddzielone nowymi stropami żelbetowymi obłożonymi od dołu i od góry deskami. Komunikacja między kondygnacjami za pomocą schodów umieszczonych w grubości muru. Na pierwszej kondygnacji czytelne wsporniki sklepień, na drugiej kominek.

Obiekt jest dostępny dla zwiedzających w godzinach pracy Muzeum w Liwie.

Oprac. Katarzyna Kosior, OT NID w Warszawie, 20.11.2014 r.

Dane obiektu zostały uzupełnione przez użytkowników Jarosław Bochyński (JB), Mikołaj Kasprowicz.

Rodzaj: zamek

Forma ochrony: Rejestr zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_14_ZE.54736