Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół koszar wojskowych - Zabytek.pl

zespół koszar wojskowych


budynek mieszkalny 1875 - 1910 Leszno

Adres
Leszno, Racławicka 1

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. Leszno, gm. Leszno

Zespół Koszar Wojskowych stanowi zwarte i jednorodne stylowo założenie architektoniczno-przestrzenne wpisujące się w urbanistyczny krajobraz miasta.

Założenie powstało w głównym zarysie w latach 1903-1905 dla batalionu artylerii i pułku piechoty. Rozbudowano je w latach 1910-1915. Mimo, że koszary nadal są użytkowane, zespołu nie przekształcono. Koszary noszą imię gen. Stefana „Grota” Roweckiego, który był dowódcą garnizonu leszczyńskiego w latach 1930-1935.

Historia

Leszno - miasto prywatne, od 1394 do 1738 roku było własnością rodu Wieniawitów, który przyjął nazwisko Leszczyńskich, a w latach 1738-1833 rodu Sułkowskich, właścicieli pobliskiej Rydzyny. Od 1516 r. w Lesznie zaczynają się osiedlać uchodźcy wyznaniowi z Czech, Moraw i Śląska. W 1547 roku miała miejsce lokacja miasta na prawie magdeburskim. Po 1633 r. do miasta napływają kolejni uciekinierzy ze Śląska wyznania protestanckiego, głównie narodowości niemieckiej. Znaczną część ludności stanowią również Żydzi. W XVI i XVII w. Leszno stanowiło centrum Jednoty Czeskiej. W latach 1628-55 przebywał w Lesznie wybitny uczony Jan Amos Komeński oraz Jan Jonston. W 1656 r. miasto zostało spalone przez wojska polskie w odwecie, za to że otworzyło bramy rok wcześniej Szwedom. Ponowny rozwój nastąpił po 1738 roku. W okresie zaborów znalazło się pod zaborem pruskim. Budowa nowych koszar w Lesznie związana była ze wzmocnieniem garnizonów na wschodnim obrzeżu Cesarstwa Niemieckiego i stosunkowo bliskiej odległości z granicą rosyjską. W latach 1903-1905 nastąpiła budowa nowych koszar dla batalionu artylerii oraz pułku piechoty. W latach 1910-1915 wybudowano nowe stajnie dla koni pociągowych. W 1920 r. koszary nie ucierpiały w czasie działań I wojny światowej, a budynki koszarowe zostały przejęte przez wojsko polskie. Na lata 30. XX w. przypada powstanie strzelnicy pułkowej na terenie koszar. Po 1945 r., w trakcie modernizacji, wymieniono częściowo stolarkę okienną i drzwiową, zabezpieczono więźbę dachową oraz przełożono dachówkę i częściowo ją wymieniono. W 1961 r. wybudowano nową kotłownię. W latach 60. XX w. zbudowano nową łaźnię oraz kantynę w miejscu starych obiektów. W latach 70-80. XX w. budynki d. stajni zaadaptowano na garaże, a w latach 2002-2003 miała miejsce rozbudowa południowej ujeżdżalni i adaptacja jej na salę gimnastyczną z sauną, siłownią i jacuzzi

Opis

Leszno - miasto na prawach powiatu położone jest na północnym Krańcu Wysoczyzny Leszczyńskiej. Przez miasto przechodzą drogi oraz linie kolejowe z Poznania do Wrocławia, z Kalisza do Zielonej Góry.

Zespół koszar wojskowych usytuowany został na południowy - wschód od lokacyjnego miasta przy dawnej Szosie Rydzyńskiej (d. ul. Rydzyńskiej, Bismarckstrasse), ob. ul. 17 Stycznia, na gruntach wsi Leszczynko. Na zach. rozciągała się zabudowa wsi Leszczynko. To tu była pierwsza siedziba Wieniawitów, przy ul. Starozamkowej. Wieś Leszczynko (pierwotna nazwa Leszczyn lub Leszczyna) włączono w granicę miasta w 1908 r. W związku z budową koszar wytyczono nowe ulice, w tym ob. H. Sienkiewicza (d. Ackerstrasse). Ul. Racławicka, z której prowadzi główny wjazd na teren koszar, była pierwotnie wąską ścieżką gruntową zwaną potocznie ul. Gaumera. Ulica ta połączyła ul. Lipową z ul. 17 Stycznia. Po wybudowaniu koszar otrzymała ok. 1905 r. nazwę Wörthstrasse. Koszary obecnie ograniczone są: od północy ul. Racławicką, od północnego-wschodu - ul. 17 Stycznia, od zachodu - ul. Sienkiewicza, a od południa ul. Strzelecką.

Zespół koszar zbudowany został w jednym czasie, więc kształt budynków, ich forma oraz dekoracja jest zbliżona. Obiekty zespołu zaprojektowano jako wielkokubaturowe ceglane budynki nakryte stromymi dachami.

Budynki koszar założone na planie czworoboku rozstawione zostały wokół dwóch prostokątnych dziedzińców zajmujących północną część zespołu. Układ taki był spowodowany tym, że na ich terenie stacjonowały dwie jednostki wojskowe, stąd funkcje części budynków dublowały się. Południową część koszar zajmują obecnie place manewrowe i składy gospodarcze. Koszary otoczone są dekoracyjnym ogrodzeniem - ceglanym murem oraz metalowym ażurowym płotem pomiędzy ceglanymi słupkami. Od południa koszary ogranicza wtórny betonowy mur. Nawierzchnia dziedzińców wykonana jest z kostki granitowej oraz z betonowych płyt. Wewnętrzne drogi pokryte kostką granitową, obsadzone są szpalerami liściastych drzew.

Budynki zespołu koszar murowane z cegły, nieotynkowane nakryte dachami dwu- i czterospadowymi, krytymi dachówką zakładkową oraz dachówką karpiówką ułożoną podwójnie (budynki d. stajni) Elewacje budynków wieloosiowe, symetryczne, w części z ryzalitami środkowymi i skrajnymi, zwieńczone gzymsem kostkowym bądź geometrycznym. Ceglaną formę budynków urozmaicają otynkowane szczyty, o wolutowych spływach oblicowanych piaskowcem z centralnie umieszczonymi oknami o formie pojedynczej, biforium bądź triforium, zamkniętych łukiem pełnym, bądź ostrym ujęte w ceglane opaski. Pozostałe okna zamknięte łukiem odcinkowym, w budynku kasyna - prostozamknięte. Częściowo zachowała się pierwotna dekoracyjna stolarka okienna i drzwiowa. Wielkokubaturowe bloki koszarowe uzupełnione zostały budynkami stajni, ambulatorium, kasyna, ujeżdżalni, kuźni oraz latryn.

Obiekt dostępny dla zwiedzających po uzgodnieniu z dowódcą Jednostki Wojskowej.

Oprac. Teresa Palacz, OT NID w Poznaniu, 30.10.2014 r.

Rodzaj: budynek mieszkalny

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_ZE.51709, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_ZE.5829