XVIII w. i jego ewolucji ku barokowi dojrzałemu. Kościół jest też ozdobiony na tle innych kościołów wiejskich Ziemi Kłodzkiej najokazalszymi formalnie, barokowymi portalami zewnętrznymi. Nie mniej interesująco przedstawia się dziewiętnastowieczna polichromia pokrywająca całe wnętrze kościoła, jedyny przykład na Ziemi Kłodzkiej, a może i na Śląsku tak skomponowanej dekoracji malarskiej sakralnego wnętrza. Architektura kościoła, zdobiąca go kamieniarka oraz polichromia wnętrza mają znaczące wartości artystyczne.

Historia

Lesica została założona w latach 1574-1575, a początki tutejszego kościoła związane są z protestantyzmem. Tu w 1600 r. protestanci założyli cmentarz, a później zbudowali dom kaznodziei i drewniany kościół. W 1624 r. został on odebrany przez katolików. I w latach 1705-1706 r. wzniesiono obecny kościół Św. Marcina. Układ przestrzenny kościoła rozwiązano tradycyjnie. A na bazie rozwiązań skodyfikowanych ok. poł. XVII w. przez północnowłoskich budowniczych dobudowano do prezbiterium dwie przybudówki, w tym jedną z lożą patronacką oraz ujednolicono bryłę kościoła. Zgodnie też z rozwiązaniami stosowanymi od lat 80. XVII w. w skromniejszym, sakralnym budownictwie Ziemi Kłodzkiej wbudowano w nawę lesickiego kościoła drewniany chór muzyczny i empory. Kościół wzniesiono w stylu przejściowym od baroku wczesnego do baroku dojrzałego, w jego fazie z 1 ćw. XVIII w. Zastosowano formalne nowości takie jak półkoliste zamknięcie prezbiterium, jak np. w →kościele w Lądku (1690-1701) i w →kościele franciszkanów w Kłodzku (1711), sklepienia kolebkowe z lunetami i gurtami oraz okna o łuku odcinkowym i owalne okulusy. Starannie komponowano elewacje z centralnie usytuowanymi portalami, w tym z niszą, jak np. w kościołach w →Niemojowie, →Goworowie, czy w →Roztokach. Kamieniarkę i detal architektoniczny elewacji kościoła wykonali kamieniarze z lesickiego warsztatu czynnego w latach ok. 1698-1716 w Międzylesiu, jego okolicach w tym np. w →Niemojowie. Tworzyli oni w duchu ludowego baroku. Uproszczali i prymitywizowali formy, ale też wykazywali się dużą dozą fantazji. W XVIII w. kościół był remontowany. Po 1754 r. odbudowano hełm wieży kościelnej. W latach 1788-1790 założono w nawie nowy sufit i ozdobiono go polichromią. W 1798 r. usunięto z nawy empory. Po 1841 r. na suficie nawy namalowano wizerunek Św. Leonarda w związku z rozwijaniem w kościele kultu tego świętego, popularnego w Sudetach ze względu na choroby zwierząt hodowlanych. Wykształcił się nawet w Lesicy lokalny ośrodek pielgrzymkowy, który przyciągał pielgrzymów także z Moraw i Czech. Ale mimo to kościół popadał w ruinę. W 1848 r. częściowo zawalił się strop nawy. W 1858 r. kościół spłonął. Został odbudowany w 1860 r., częściowo w stylu historyzmu. Takie formy otrzymały górna kondygnacja wieży oraz artykulacja i sztukaterie we wnętrzu prezbiterium. W nawę wbudowano dwukondygnacjowy, drewniany chór muzyczny. Wykonano też malarski wystrój wnętrza kościoła, pokrywający całe jego wnętrze, składający się z malowanej dekoracji architektonicznej, ornamentacji i przedstawień figuralnych. Polichromię tę odnowiono w 1892 r. I wówczas powstała neobarokowa malarska dekoracja stropu nawy, wykonana przez malarza z Monachium, z jednego ośrodków europejskiej sztuki religijnej.

Opis

Orientowany kościół w Lesicy murowany, tynkowany. Wyodrębnione, półkoliście zamknięte prezbiterium i wysoka nawa nakryte wspólnym dachem. Przy prezbiterium dwie dwukondygnacjowe przybudówki. Zachodnia, pięciokondygnacjowa wieża, w dolnej części czworoboczna, w górnej ośmioboczna, z iglicą. Flankowana przez nadwieszone dobudówki ze schodami na chór muzyczny. Elewacje kościoła zwieńczone gzymsem koronującym. Fasada z wieżą, w której główny portal kościoła. Portal ten i trzy pozostałe wykonane przez warsztat lesicki, kamienne, barokowe, dekorowane, niektóre ozdobione rzeźbą figuralną, np. figurą Chrystusa Zbawiciela Świata, czy też muszlą z figurą Św. Rozalii. Wnętrze prezbiterium dzielone pilastrami, nad którymi belkowanie i sklepienie kolebkowe z gurtami oraz lunetami. Artykulacja ścian i układ sklepienia podkreślone polichromią. Na sklepieniu plafony z przedstawieniem Serca Jezusowego i z popiersiami czterech ewangelistów. W nawę wbudowany drewniany, dwukondygnacjowy chór muzyczny. Górne partie ścian nawy z malowaną, artykulacją architektoniczną. W przyłuczach łuku tęczowego wizerunki aniołów. Nawa nakryta stropem z fasetą wypełnionym przedstawieniem Koronacji Marii oraz ornamentacją. Wyposażenie kościoła złożone z architektonicznego ołtarza głównego (koniec XVIII w.) oraz z wykonanych w stylu historyzmu: dwóch bocznych ołtarzy (1892), ambony (ok. 1860) i z prospektu organowego.

Zabytek dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Opr. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 03.09.2015 r.