Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kościół filialny pw. św. Klemensa - Zabytek.pl

kościół filialny pw. św. Klemensa


kościół 2. poł. XVIII w. Lędziny

Adres
Lędziny, Zabytkowa 28

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. bieruńsko-lędziński, gm. Lędziny

Kościół pw.św.Klemensa należy do grupy najstarszych parafii w regionie.Malowniczo położony wśród pól na Górce Klimont, stanowi istotny element krajobrazu miejscowości.

Obiekt posiada istotne wartości historyczne i artystyczne, do dzisiaj zachowało się cenne, głównie barokowe wyposażenie świątyni, w tym: ołtarz główny z 1803 r., chrzcielnica z 1657 r. oraz relikwiarz.

Historia

Najstarsze informacje odnośnie wsi Lędziny pochodzą z XII w., stanowiła ona wówczas własność książąt piastowskich oraz Jaksy z Miechowa. Pierwsze wzmianki o kościele, wzniesionym na Górze Świętego Klemensa, z fundacji Jaksy pochodzą z 2 poł. XII w. Rzeczowa świątynia wymieniona jest następnie w roku 1242, w związku z przekazaniem jej klasztorowi benedyktynek w podkrakowskich Staniątkach. Parafia istniała od 1325 roku, a jej obszerniejsze opisy znajdziemy kolejno w Liber Beneficiorum Jana Długosza, księdze dochodów z 1529 r. oraz materiałach źródłowych z 1555 r. traktujących o zakupie wsi przez Karola von Promnitza. Zgodnie z opisem z protokołu wizytacyjnego z 1598 r., drewniany kościół posiadał m.in. dzwonnicę z dwoma dzwonami, sygnaturkę oraz bogate wyposażenie wnętrza. W okresie reformacji świątynia, jako jedna z nielicznych na obszarze ziemi pszczyńskiej, nieprzerwanie służyła miejscowym katolikom. W jej bezpośrednim sąsiedztwie do XVIII w. funkcjonował cmentarz, a także zlokalizowana była kostnica. Obecny, murowany kościół powstał w latach 1769-1772 z inicjatywy ówczesnego proboszcza Piotra Bierońskiego, przy silnym zaangażowaniu parafian oraz miejscowych rzemieślników. Poświęcenie kościoła miało miejsce 9 września 1770 r. W 1803 r. zakupiono nowy ołtarz z obrazem św. Klemensa, wykonany przez krakowskiego majstra Schefflera. Pierwsza większa renowacja świątyni miała miejsce w 1907 r. W 1939 r. odbudowano zniszczoną zakrystię. Nasilenie prac w obrębie kościoła widoczne jest w 2 poł. XX w. W latach 60. wymieniono konstrukcję dzwonnicy oraz otynkowano wieżę, a na początku lat 70. wykonano prace zabezpieczające, w związku z nasileniem szkód górniczych. Ostatnie większe prace miały miejsce w latach 1998-1999, rozebrano wówczas i zrekonstruowano więźbę dachową, sygnaturkę, położono nowe pokrycie dachowe, we wnętrzu przeprowadzono natomiast remont stropu. W 2012 r. odnowiono elewacje zewnętrzne.

Opis

Kościół położony jest na pd. od centrum miasta, w sąsiedztwie rozłogu pól na górze Klimont. Wyeksponowana w panoramie miasta świątynia otoczona jest kamiennym murem, wzdłuż którego rośnie cenny starodrzew, który budują m.in. lipy i jesiony.

Orientowana, barokowa świątynia posiada zwartą bryłę wzniesioną na rzucie zbliżonym do prostokąta. Jednonawowy kościół składa się z szerszej nawy zamkniętej od wsch. trójbocznym prezbiterium, oraz zlokalizowanej od zach. czterokondygnacyjnej wieży z kruchtą w przyziemiu. Prostokątna zakrystia, mieszcząca klatkę schodową, zlokalizowana jest natomiast wzdłuż pn. ściany prezbiterium. Wykonana w konstrukcji murowanej, otynkowana świątynia nakryta jest dachem dwuspadowym, przechodzącym nad prezbiterium w wielospadowy. Wtórna zakrystia nakryta dachem płaskim. Dominująca w bryle kościoła wieża zwieńczona jest hełmem cebulastym, a zlokalizowana nad nawą w części wsch. niewielka sygnaturka, posiada przekrycie o formie nawiązującej do hełmu wieży. Komunikację, poza klatką schodową umieszczoną w obrębie zakrystii, zapewniają drewniane schody w wieży, prowadzące na chór muzyczny. Wejścia do kościoła zlokalizowane są odpowiednio w elewacji pn. oraz na osi wieży. Elewacje zewnętrzne cechuje prostota oraz oszczędnie zastosowany detal, ograniczający się do gzymsu koronującego w obrębie wieży oraz niezbyt wydatnego cokołu. Otwory okienne od zewnątrz zamknięte są półkoliście, od wewnątrz natomiast łukiem koszowym. Wnętrze świątyni przekryte jest płaskim stropem. Prezbiterium oddzielone jest od nawy tęczą o łuku spłaszczonym. W części zach. nawy znajduje się wsparta na dwóch kolumnach empora organowa o wybrzuszonej linii w części centralnej. Stropy nad nawą i prezbiterium oraz balustrada chóru muzycznego pokryte są polichromiami z pocz. XX w. Wyposażenie utrzymane jest w stylu barokowym, wymienić należy tutaj m.in. barokowy ołtarz główny z 1803 r. z obrazem św. Klemensa, ołtarze boczne datowane na pocz. XIX w. czy barokowy żyrandol z k. XVIII w.

Obiekt dostępny z zewnątrz. Kościół udostępniany jest dla zwiedzających bezpośrednio przed i po niedzielnych mszach świętych.

Oprac. Agata Mucha, OT NID w Katowicach, 17-02-2017 r.

Rodzaj: kościół

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_24_BK.97587, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_24_BK.271595