Jego naturalną obronność wzmacniały potężne wały jakimi był otaczany w kolejnych fazach rozbudowy. Gród stanowił też ważny węzeł komunikacyjny dla krzyżujących się tu lądowo-wodnych szlaków, z Kalisza do Gniezna i z Rusi na Pomorze.

Usytuowanie i opis

Grodzisko znajduje się ok. 2 km na południe od zabudowań klasztoru w Lądzie, na wydmowym wzniesieniu otoczonym bagnistymi łąkami pradoliny Warty. Wzniesienie to nazywane jest „Rydlową Górą”.

Grodzisko zajmuje powierzchnię ok. 2 ha i jest częściowo zniszczone przez długotrwałe użytkowanie rolne. Kształtem przypomina nieregularny owal o wymiarach ok. 125 m x 70 m, z wałami zachowanymi wyraźnie tylko od strony północnej i północno-zachodniej. Przed wałami widoczna jest ( zachowana odcinkowo ) fosa pięciometrowej szerokości. Obiekt porastają drzewa i krzewy.

Historia

Gród wraz z podgrodziem funkcjonował w okresie wczesnego średniowiecza, X - poł. XIII w. Moment założenia grodu i okoliczności jego upadku nie są do końca jasne i mogą ulec weryfikacji w świetle nowszych badań archeologiczno-historycznych.

Stan i wyniki badań

Szerokopłaszczyznowe badania przeprowadzono na stanowisku w latach 1960-1964, 1969-1986, z przerwami w 1977 oraz 1981 r. Pracami kierowały Mieczysława Kowiańska-Piaszykowa, później Maria Zeylandowa. W wyniku badań ustalono, że najstarszy, (niewielki) gród został spalony, a odbudowany ok. poł. X w. zyskał potężniejsze fortyfikacje, których głównym elementem był wał o szerokosci ok. 25 m. Ślady spalenizny w północnej i wschodniej części wału oraz na majdanie wskazały, że w poł. XI w. obiekt został ponownie spalony. W dość szybko odbudowanej warowni poszerzony wał umocniono od zewnątrz kamiennym płaszczem oraz rozbudowaną odsadzką. Ten system fortyfikacji rozpoznano w północnej i północno- wschodniej partii grodziska. Całość założenia otaczała fosa dochodząca do 5 m szerokości. Etapom budowy warowni odpowiadają zarejestrowane warstwy osadnicze, relikty zabudowy wnętrza oraz liczne zabytki ruchome.

Do ciekawych znalezisk należą m.in. żelazne groty strzał, monety, odważniki do wagi, pierścionki srebrne i brązowe, kabłączki skroniowe oraz pozostałości narzędzi typu noże, sierpy, osełki. W fosie warowni odkryto łódź drewnianą datowaną na I poł. XII w. Na terenie grodziska zbadano też ślady nekropolii (196 grobów ) z ostatniej fazy użytkowania grodu. W centrum nekropolii znajdowała się prawdopodobnie (wzmiankowana w źródłach pisanych) swiątynia pw. św. Andrzeja. Zaplecze warowni tworzyły dwie osady przygrodowe przylegające od strony północnej oraz południowej. Na pierwszej z nich odkryto ślady świątyni pw. św. Piotra oraz cmentarz przykościelny, na którym zbadano ok. 200 grobów.

Zabytek dostępny. Od 2005 r. odbywa się w Lądzie Ogólnopolski Festiwal Kultury Słowiańskiej i Cysterskiej, na którym promowane są mi. in. lokalne zabytki.

oprac. Barbara Iwanicka - Pinkosz, OT NID w Poznaniu, Pracownia terenowa w Trzebinach, 11-03-2015 r.