Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

pałac - Zabytek.pl

Adres
Kwilcz, 1 Maja 7

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. międzychodzki, gm. Kwilcz

Pałac w Kwilczu jest przykładem późnoklasycystycznej rezydencji, powstałej ok.1828 r.

dla znamienitej wielkopolskiej rodziny Kwileckich. Projekt wykonał zapewne znany architekt Karl Friedrich Schinkel. Rezydencję otacza krajobrazowy park, być może dzieło berlińskiego projektanta wielu wielkopolskich parków - Petera Josepha Lenné.

Historia

Początki Kwilcza sięgają XIII lub nawet XII w. Rozwój miejscowości łączy się z położeniem na skrzyżowaniu traktów z Sierakowa do Lwówka i z Poznania do Skwierzyny. Osada miała charakter miejski, choć praw miejskich nigdy nie uzyskała. Miejscowość wzmiankowano po raz pierwszy w 1388 r., właścicielem Kwilcza był wówczas Dobiesław z rodu Bylinów-Szreniawitów, kasztelan czarnkowski. W XV w. dziedzice Kwilcza przyjęli nazwisko Kwileckich, w ich rękach majętność pozostawała do 1939 r.

Na temat pierwotnej siedziby Kwileckich w Kwilczu nic pewnego nie wiadomo. Zapewne był to drewniany dwór, wzniesiony w miejscu istniejącego do dziś założenia. W czasach późniejszych powstał dwór murowany (być może była nim zachowana do dziś osiemnastowieczna oficyna pn.). Zgodnie z tradycją ok. 1828 r. wzniesiony został okazały późnoklasycystyczny pałac. Przyjmuje się, że inicjatorem budowy nowej siedziby był ówczesny dziedzic Kwilcza, Arsen Kwilecki. Możliwe jest także przypisanie idei powstania pałacu ojcu Arsena - Klemensowi Kwileckiemu. Autorem projektu był znany architekt berliński, twórca wielu siedzib ziemiańskich na terenie Wielkopolski - Karl Friedrich Schinkel. Wprawdzie część historyków architektury kwestionuje autorstwo Schinkla, jednak pałac w Kwilczu wykazuje wszystkie charakterystyczne dla tego architekta cechy (m. in. ukształtowanie bryły wzorowanej na włoskich willach renesansowych, kompozycja elewacji, sposób powiązania z otaczającym parkiem). Na początku lat 30. XIX w. rezydencja była ukończona. W tym samym czasie powstały pozostałe zabudowania zespołu (oficyna pd., stajnia z wozownią), ukształtowany został park, przebudowano oficynę pn. Na pn. od założenia wzniesiono szereg budynków gospodarczych. Na pocz. XX w. na terenie parku powstała drewniana altana.

Po 1945 r. dobra przejęte zostały przez skarb państwa. W l. 1947 i 1961 przeprowadzono remonty obiektu. Zabudowania przez szereg lat użytkowane były przez Kombinat PGR. Pałac pełnił funkcje biurowo-mieszkalne. W l. dziewięćdziesiątych XX w., po likwidacji PGR, pałac i pozostałe zabudowania ulegały postępującej dewastacji. W 2013 r. zespół pałacowo-parkowy został odzyskany przez spadkobierców przedwojennych właścicieli.

Opis

Zespół pałacowo-parkowy usytuowany jest w pn.-wsch. części wsi, pomiędzy jez. Kwileckim a szosą do Sierakowa. W pn. części zespołu znajduje się otoczony zabudowaniami dziedziniec, z wjazdem od strony szosy. Brama wjazdowa ujęta jest wysokimi, ceglanymi słupami, na których ustawiono ozdobne, kamienne wazony. Po wsch. stronie dziedzińca znajduje się późnoklasycystyczny pałac, elewacją frontową zwrócony na zach. Na pn. zach. od pałacu usytuowana jest późnobarokowa oficyna pn. zwana starą (być może jest to dawny dwór), po stronie pd. zach. - późnoklasycystyczna oficyna zwana nową. Od zach., po pn. stronie wjazdu dziedziniec zamyka stajnia z wozownią. Po wsch. i pd. stronie zabudowań pałacowych znajduje się obszerny park z centralnie przebiegającą aleją kasztanowców. Na pagórku w centralnej części parku wznosi się drewniana altana widokowa zwana glorietką. Powierzchnia założenia pałacowo-parkowego wynosi 6,5 ha. Na pn. i pn.-zach. od zespołu pałacowo-parkowego znajdują się zabudowania d. folwarku.

Pałac w Kwilczu wzniesiony został na rzucie wydłużonego prostokąta Od strony frontu znajduje się płytki, prostokątny pseudoryzalit poprzedzonym tarasem, od strony ogrodu - wydatnym prostokątny ryzalit poprzedzony zadaszonym tarasem. Od pn. do budynku przylega niewielka, prostokątna przybudówka. Zwartą, podpiwniczoną, piętrową bryłę pałacu nakrywa niski dach czterospadowy, nad tarasem wsch. - dach pulpitowy. Przybudówkę pn. nakrywa daszek dwuspadowy.

Pałac został wzniesiony z cegły na kamienno-ceglanym fundamencie. Ściany otynkowano. Dachy kryte są papą. Piwnice nakryte zostały murowanymi sklepieniami odcinkowymi, wnętrza wyższych kondygnacji - stropami drewnianymi z podsufitką.

Elewacje ozdobione zostały delikatnym boniowaniem i podzielone obiegającymi budynek gzymsami kordonowymi. Wieńczy je wydatny gzyms wsparty na konsolkach. Najczęściej prostokątne okna ujęte zostały profilowanymi obramieniami i zwieńczone odcinkami gzymsu. Elewacja frontowa jest dziewięcioosiowa, symetryczna, z trójosiowym ryzalitem centralnym zwieńczonym trójkątnym frontonem. Dużym oknom parteru odpowiadają pary mniejszych okien piętra. Na osi znajduje się półkoliście zamknięte wejście, ujęte parą pilastrów, zwieńczone odcinkiem załamanego gzymsu i palmetą. Elewacja ogrodowa jest siedmioosiowa, z trójosiowym ryzalitem centralnym zwieńczonym trójkątnym frontonem. Ryzalit poprzedzony jest tarasem o zadaszeniu wspartym na ozdobnej, drewnianej konstrukcji. W ryzalicie na parterze trzy duże okna zamknięte półkoliście, na piętrze - pary mniejszych okien. Elewacja boczna pd. jest trójosiowa, z prostokątnym wejściem na osi. Ponad wejściem znajduje się wsparty na drewnianych konsolach balkonem o ozdobnej, metalowej balustradzie. Elewacja boczna pn. pierwotnie również była trójosiowa, obecnie zasłania ja nowsza przybudówka. Wnętrze pałacu jest dwutraktowe. Pomieszczenia na parterze niegdyś pełniły funkcje reprezentacyjne (hall, salon, biblioteka, jadalnia), na piętrze znajdowały się pokoje mieszkalne.

Poźnobarokowa oficyna pn. (tzw stara) jest budynkiem murowanym i otynkowanym, wzniesionym na rzucie prostokąta. Jej zwartą, parterową bryłę nakrywa dach mansardowy kryty dachówką. Ozdobiona boniowaniem elewacja frontowa jest dziewięcioosiowa, z płytkim, trójosiowym ryzalitem centralnym z piętrową wystawką. Okna są prostokątne, okna poddasza - ujęte zostały profilowanymi drewnianymi obramieniami zwieńczonymi trójkątnymi naczółkami. Wzniesiona współcześnie z pałacem oficyna pd. (tzw. nowa) również jest budynkiem murowanym i otynkowanym. Wzniesiona została na rzucie prostokąta. Zwartą, piętrową bryłę oficyny nakrywa dach dwuspadowy o silnie wysuniętych okapach, kryty dachówką. Elewacje ozdobione zostały boniowaniem. Okna i wejścia są prostokątne, ujęte skromnymi opaskami. Elewację pn. wzbogaca drewniany balkon wsparty na ozdobnych konsolach, elewację wsch. - podobny balkon wsparty na drewnianych słupach.

Rezydencję otacza krajobrazowy park, założony przy pd.-zach. brzegu jez. Kwileckiego, z wykorzystaniem naturalnej rzeźby terenu opadającego ku brzegowi jeziora. Od strony zach. park otoczony jest ceglanym murem, od pd. - ozdobnym ogrodzeniem metalowym, z bramą i furtką ujętymi ceglanymi słupkami. W środkowej części parku znajduje się wzniesiona na rzucie ośmioboku altana o ozdobnej drewnianej konstrukcji, nakryta namiotowym daszkiem. W drzewostanie wyróżniają się lipy, dęby, klony, jawory, jesiony, buki, wiązy, świerki, kasztanowce robinie akacjowe oraz platany.

Zabytek dla zwiedzających dostępny z zewnątrz. Własność prywatna.

Oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu, 29-09-2015 r.

 

Rodzaj: pałac

Styl architektoniczny: klasycystyczny

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.157128, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.103994