Historia

Istniejący w tym miejscu, już od 1301 r., drewniany kościół spłonął w roku 1476. Następny wzniesiony w XV w. był murowany. Rozebrano go w latach 1882-83, rozpoczynając na jego miejscu budowę obecnego kościoła parafialnego, według projektu Konstantego Wojciechowskiego. Budowę zakończoną w 1888 r. Kościół był konsekrowany w1878. W 1915 r., w czasie działań wojennych zniszczeniu uległy dzwony. Prace renowacyjne przeprowadzono w 1921 r. Wtedy również zawieszono nowe dzwony. Remont kościoła prowadzono również w 1945 r. oraz po 1979 – kiedy to naprawiono wieże i pokrycie dachów. 

Opis

Kościół wznosi się w centrum miasta, u wylotu ul. Królewskiej, we wschodniej pierzei Placu Wolności. Usytuowany jest centralnie, na częściowo ogrodzonej, prostokątnej działce.

Kościół to neogotycka, orientowana, trójnawowa bazylika z dwuwieżową fasadą. Usytuowany jest na rzucie prostokąta, z wpisanym krzyżem łacińskim, utworzonym przez nawę główną, węższe prezbiterium zamknięte trójbocznie oraz dwie kaplice tworzące transept. Każda z nich prostokątna, zamknięta trójbocznie. Od południa i północy do prezbiterium przylegają po dwa pomieszczenia – zakrystie, na rzucie prostokątów. 

W zachodniej części kościoła, na szerokość naw bocznych, w rzucie wydzielone dwa kwadraty stanowiące obrysy wież. Do ścian zewnętrznych każdej z wież przylegają pomieszczenia na rzucie trapezu. Nawę główną jak i węższe i niższe prezbiterium oraz kaplice przykrywają dachy dwu i trójspadowe; nawy boczne i zakrystie  - pulpitowe.

Kościół wzniesiono z cegły ceramicznej, pełnej, na zaprawie wapiennej. Fundamenty wykonano z kamieni polnych na zaprawie wapiennej. Sklepienie również ceglane, krzyżowe. Więźba dachowa drewniana, wieszarowa, dachy kryte blachą cynkowana. 

Posadzki ceramiczne i kamienne, podłogi deskowe na legarach. Okna drewniane, prostokątne, zamknięte odcinkowo, ostrołukowo lub łukiem pełnym; krosnowe, wielokwaterowe, szklone pojedynczo. Drzwi zewnętrzne i wewnętrzne pełne, dwuskrzydłowe zamknięte ostrołukiem lub prosto. 

Kościół zewnątrz otoczony lizenami imitującymi uskokowe szkarpy. Umieszczony na niewysokim, tynkowanym podmurowaniu. Fasada zachodnia, trójosiowa, symetryczna z dwiema, czterokondygnacyjnymi wieżami flankującymi ścianę nawy zwieńczoną uskokowym szczytem ze sterczynami. W przyziemiu fasady osie wyznaczone przez portale zamknięte ostrołukowo, powyżej takie same otwory okienne. Osie rozdzielone uskokowymi lizenami imitującymi przypory; kondygnacje wieńczą uskokowe gzymsy. Na trzeciej kondygnacji każdej z wież para smukłych okien zwieńczony ostrołukiem, powyżej pojedyncze otwory o analogicznym kształcie. Na obu kondygnacjach otwory przesłonięte żaluzjami. Ponad gzymsem trzeciej kondygnacji, na ścianach wież fryz z ceglanych kształtek tworzących wzór czteroliścia. Wraz z narożnymi pilastrami tworzy imitację balustrady. Wieże wieńczą trójkątne szczyty i przykrywają hełmy w formie smukłych ostrosłupów. 

Pozostałe elewacje artykułowane analogicznie do fasady – gzymsami podokapowymi oraz uskokowymi lizenami imitującymi przypory. W partii przyziemia, w ścianach naw bocznych, pomiędzy lizenami, podwójne, wąskie ostrołukowe okienka. Każdej z tych par, w ścianie nawy głównej odpowiada pojedynczy, wysoki otwór ostrołukowy. 

Ponad dachem ściany wschodniej nawy głównej widoczne uskokowe zwieńczenie ze sterczynami – analogiczne do ściany zachodniej. W centralnej sterczynie sygnaturka. 

Wnętrze -  Nawa główna jest czteroprzęsłowa, prezbiterium dwuprzęsłowe, sklepienia ceglane, krzyżowe. 

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Agnieszka Lorenc-Karczewska, OT NID w Łodzi, 10.07.2019 r.