Historia

Pierwszy dwór powstał w początkach XIX w. Był to obiekt murowany z kamienia łamanego (wapień) niepodpiwniczony, parterowy. W roku 1886 dwór ten został rozbudowany w kie¬runku wschodnim przez dodanie par-terowej części środkowej i piętro¬wego, w całości podpiwniczonego skrzydła wschodniego, wzniesione¬go z cegły na osi prostopadłej do starszej części dworu. W 1930r. dwór należał do Zofii Zgierskiej , a później (do 1945 r.) do Tadeu¬sza Strumiłły. Po parcelacji ma¬jątku w 1945 r. dwór przeszedł na własność Skarbu Państwa i przezna¬czony został na mieszkania dla najuboższych mieszkańców wsi. Przez pewien czas w zachodniej części dworu znajdował się sklep spożyw¬czy , a we wschodniej świetlica wiejska z biblioteką na piętrze. Obiekt pozbawiony cech stylowych. W nowszej części obiektu zachowane piece charakterystyczne dla k. XIX w. autorzy projektu budowy dworu i jego rozbudowy nieznani.

Opis

Wieś Książniczki leży ok. 20 km na północ od Krakowa, pośród wzniesień południowej części Wyżyny miechowskiej. Dwór usytuowany jest na północnym skraju wsi, w otoczeniu niewielkiego założenia parkowego (ok.0.8 ha) o charakterze krajobrazowym, przy drodze lokalnej z Michałowic do Kocmyrzowa.

Dwór zbudowany jest na planie w kształcie litery L. Pomieszczenia w układzie dwutraktowym. Sień przechodząca w poprzek skrzydła wschodniego łączy je z korpusem. Piwnice w dwóch traktach znajdują się tylko pod wschodnią piętrową częścią dworu. Bryła budynku składa się z trzech części: podpiwniczonej, piętrowej części ws¬chodniej, nakrytej wysokim dachem dwuspadowym ze szczytami od południa i pół¬nocy, części środkowej, niepodpiwniczonej, parterowej, nakrytej dachem dwuspadowym i nieco niższej części zachodniej, parterowej, niepodpiwniczonej, nakrytej dachem dwuspadowym ze szczytem od zachodu. Nad dachami pięć ceglanych kominów. Przy północnej ścianie węższej zachodniej części dworu murowana przybudówka z sionką. Od frontu wejście przez drewniany (niegdyś przeszklony) ganeczek. Po wschodniej stronie wejście przez murowany taras. Zarówno ganek jak i taras nakryte dwuspadowymi dachami wspartymi na drewnianych słupach. Klatka schodowa z drewnianymi schodami na pierwsze piętro i poddasze znajduje nie na środkowej osi skrzydła wschodniego. Zejście do piwnic w przyziemiu w północnej ścianie skrzydła.

Spichlerz i rządcówka znajdują się kilkadziesiąt metrów na zachód od dworu po drugiej stronie drogi, która niegdyś była wewnętrzną drogą gospodarczą. Spichlerz znajdujący się bardziej na południe to obiekt o prostej, zwartej bryle, w całości podpiwniczony, parterowy z dachem naczółkowym. Wszystkie ściany zewnętrzne tynkowane, pogrubione w narożnikach i środkowych częściach. Przyziemie od kondygnacji parteru oddzielone obiegającą ściany płaską opaską z cegły, pokrytą tynkiem. Elewacja wschodnia z bramą poprzedzoną zagłębionym w ziemi wjazdem do pomieszczenia piwnicznego. Na górnej kondygnacji wejście uraz niewielki otwór okienny . Oba otwory przesklepione odcinkowo. Północna ściana szczytowa ograniczona - z uwagi na wyższy poziom terenu - do części związanej z poziomem parteru, jednoosiowa, z jednym oknem nad ziemią i jednym w ściętym szczycie. Ściana zachodnia pozbawiona otworów Południowa ściana szczytowa z wejściem w przyziemiu, po bokach którego dwa okna piwniczne zabezpieczone żelaznymi kratami. Nad wejściem okno parteru i okienko strychowe. Bardziej na południe zlokalizowana jest rządcówka zbudowana na planie prostokąta, z trójosiowym, dwutraktowym układem wnętrz parteru, trzema pomieszczeniami w południowym trakcie piwnic i jedno-przestrzennym strychem. Od strony północnej mały prostokątny ganek, od południa nieco większa przybudówka sionki.

Obiekt, nakryty dachem dwuspadowym o połaciach nachylonych pod kątem ok. 30˚. Ganek nakryty daszkiem siodłowym, przybudówka stropem płaskim.

Budynki dostępne od zewnątrz. Budynek dworu ogrodzony widoczny częściowo od strony drogi. Budynki spichlerza i rządcówki nieogrodzone. Rządcówka użytkowana na cele mieszkalne.

Oprac. Grzegorz Młynarczyk, OT NID w Krakowie, 01-08-2015 r.