Historia

Pierwotny zamek wzniesiono najprawdopodobniej na początku XIII w. Była to warownia, w której siedzibę miał książę Henryk Brodaty. Zapewne składała się ona z prostokątnego budynku mieszkalnego oraz czworobocznego dziedzińca, który otaczał wysoki mur kurtynowy. Jak się sądzi, fragmenty pierwotnego założenia przetrwały do dziś w zewnętrznej ścianie zachodniego i północnego skrzydła zamku. Po śmierci w Krośnie Henryka Brodatego (1238), w 1241 r. do zamku sprowadziła się Jadwiga z księżną Anną (synową) oraz z mniszkami z trzebnickiego klasztory cysterskiego. W XIV i XV w. za sprawą książąt głogowskich dokonano rozbudowy zamku. W tym czasie założenie składało się z ze skrzydeł północnego oraz południowego oraz zachodniego budynku bramnego z wieżą. Po 1476 r., w czasie kiedy w zamku mieszkała Barbara, wdowa po Henryku XI kożuchowskim, w dużym stopniu przebudowano wnętrza budowli. Przebudowa trwała do początku XVI w. W 1570 r., na polecenie margrabiego Jana Jerzego, przystąpiono do kolejnych prac budowlanych, w trakcie których zapewne dokonano przebudowy skrzydła południowego oraz zbudowano renesansowy krużganek. W dolnej partii urządzono półkoliście zamknięte arkady, zaś na piętrze krużganek ozdobiono rzędem kolumienek. Kolejną przebudowę zarządzili Szwedzi, którzy w 1633 r. rozpoczęli budowę twierdzy. Zamek wydzielono z obrębu miasta i otoczono dodatkowym murem oraz fosą. Po północno-wschodniej stronie usypano ziemne przedpiersie. Z miastem zamek - siedzibę sztabu łączył most zwodzony. Upadek zamku rozpoczął się w XVIII w. W następnym stuleciu urządzono w nim magazyny wojskowe oraz prochownię. W 1945 r. zamek został zniszczony wraz ze znaczną częścią zabudowy staromiejskiej.

Opis

Obecny wygląd zamku krośnieńskiego to wynik prac zabezpieczających ruiny w latach 1964-1966, następnie odbudowy budynku bramnego i restauracji w 2009 r. skrzydła południowego. Murowany głównie z cegły zamek był w całości otynkowany. Kamienno-ceglany budynek bramny jest trzykondygnacyjną budowlą z przejazdem bramnym prowadzącym na dziedziniec zamkowy. Dziedziniec przed kilku laty został oczyszczony z gruzu i udostępniony zwiedzającym pozostałości zamku. Nieodłącznym elementem budynku bramnego jest ośmioboczna wieża z klatką schodową w środku, prowadzącą na piętro, gdzie została urządzona izba muzealna oraz biuro informacji turystycznej. Z chwilą odrestaurowania skrzydła południowego znacznie zwiększyła się powierzchnia wystawiennicza placówki muzealnej. Otynkowane skrzydło jest dwukondygnacyjną budowlą ze wspomnianym krużgankiem od strony dziedzińca, nakrytą dachem czterospadowym. Skrzydła północne i zachodnie to ruiny, wraz z piwnicami z kolebkowymi i kolebkowo-krzyżowymi sklepieniami przed kilku laty poddane zabiegom konserwatorskim.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. dr Krzysztof Garbacz, OT NID w Zielonej Górze, 09.03.2015 r.