Jest jednym z nielicznych przykładów tej formacji stylowej na terenie województwa podkarpackiego i jedną w ciekawszych w skali kraju. Świątynia w Krośnie-Polance jest dziełem znanego architekta Mariana Osińskiego, którego kompleksowy projekt obejmujący cały zespół kościelno-plebański został zrealizowany. Wyjątkową wartość świątyni dopełnia wyposażenie, integralnie powiązane z architekturą świątyni, którego autorką jest m.in. rzeźbiarka Janina Reichert-Toth.

Historia

Polanka była wsią, która w 1968 r. została włączona do Krosna. Parafia we wsi została erygowana w 1927 r. poprzez wydzielenie jej z parafii w Jedliczu. Równocześnie z powołaniem parafii przystąpiono do budowy kościoła (1927-28), który powstał wg projektu lwowskiego architekta Mariana Osińskiego. W latach 30. XX w. powstało wyposażenie świątyni. Kościół częściowo zniszczony w 1944 r. w wyniku działań wojennych, następnie został poddany pracom remontowym i wykonana została polichromia autorstwa Wojciecha Sawilskiego. W 1976 r. dachówkę pokrywającą dach zamieniono na blachę miedzianą. Dwa lata później wstawiono zniszczone w czasie wojny witraże.

Opis

Kościół zlokalizowany w zachodniej części Krosna zw. Polanka. Położony na południe od linii kolejowej i ul. ks. St. Decowskiego. Pięciokątny teren wokół kościoła został otoczony murowanym ogrodzeniem. Kościół w stylu „swojskim” z elementami art deco; z prezbiterium zwróconym na zachód. Trójnawowy, założony na planie krzyża łacińskiego. Od wsch. podcień wejściowy powiązany przewiązkami z rozstawionymi po bokach kościoła sześciobocznymi kaplicami. Nawy boczne dwuprzęsłowe. Ramiona transeptu zakończone trójkątnie, a prezbiterium trójbocznie. Prezbiterium flankowane przez pomieszczenia pomocnicze połączone podcieniowym ambitem. Bryła świątyni zwarta, o charakterze wertykalnym, podkreślonym licznie stosowaną figurą trójkąta i ostrołuku. Nad całością budowli góruje ostrosłupowa wieża z pseudoizbicą. Drugą dominantą kościoła jest wysoki, dwuspadowy dach, przełamany w dolnej partii i kryjący także niskie nawy boczne. Zach. krawędź kalenicy zaznaczona jest sygnaturką. Dach ten nad prezbiterium przechodzi w trójpołaciowy i przekrywa także ambit. Boczne połacie urozmaicone zostały lukarnami o trójpołaciowych dachach wyłamanych wysokimi otworami okiennymi. W połać dachu projektant wtopił ramiona transeptu (będących na kształt kaplic) przekrytych dachem w formie ostrosłupowego, sześciopołaciowego, wybrzuszonego hełmu przerwanego trójkątnymi szczytami bocznych ścian. Po bokach prezbiterium niewielkie pomieszczenia pomocnicze kryte dachami trójpołaciowymi. Przewiązki łączące kościół z kaplicami bocznymi przekryte dachami dwuspadowymi. Niedużych rozmiarów kaplice nakryte są sześciobocznymi, ostrosłupowymi hełmami. Kościół murowany z cegły, obustronnie tynkowany a jego dachy oraz trzon wieży zostały pokryte blachą miedzianą. Charakterystycznym elementem elewacji świątyni są otwory okienne (oprócz pomieszczeń pomocniczych), otwory podcienia, ambitu, przewiązek, które zaprojektowano w formie ostrołuków. Elewacja frontowa (wschodnia) wieżowa, w przyziemiu otwarta trzema ostrołukami. Dolna partia elewacji zwieńczona trójkątnym szczytem zachodzącym na podstawę wieży i jej trzon. Przewiązki flankujące fasadę z dużymi i szerokimi otworami, a kaplice na ich zakończeniu dekorowane gzymsem kordonowym wyłamanym trójkątnie nad otworami okiennymi. Pozostałe elewacje kościoła oprócz gzymsu podokapowego pozbawione dekoracji architektonicznej. Architekt projektując je operował kształtami dachów, formami przenikających się brył i kształtami otworów okiennych. Wnętrze także operuje stylistyką ostrołuku. Jednolita przestrzeń nawy głównej, transeptu i prezbiterium została przekryta ostrołukową kolebką z ostrołukowymi lunetami w zakończeniach transeptu i prezbiterium. Nawa główna do niskich naw bocznych otwarta ostrołukowymi otworami. Nawy boczne, podcień, przewiązki oraz ambit zostały przekryte sklepieniami krzyżowymi. W kaplicach sklepienia sześciodzielne. Wystrój wnętrza powstały w większości w stylistyce art deco podporządkowany został architekturze świątyni. Wnętrze dekoruje malarstwo ścienne i polichromia autorstwa Wojciecha Sawilskiego. Ołtarz główny i boczny (Chrystusa) zaprojektowała i wykonała rzeźbiarka Janina Reichert-Toth, ambonę zaprojektował architekt a organy powstały w firmie Rieger. Witraże zaprojektowali Jan Śliwiński i Wojciech Jastrzębowski, a wykonał zakład S. G. Żeleński (1935 r.) oraz Łukasz Karwowski, a wykonała firma „Bracia Paczka” (1978 r.).

Dostęp do zabytku ograniczony. Obiekt dostępny z zewnątrz. Ewentualna możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Beata Kuman, 10.12.2014 r.