XIX w. Jedną z najlepszych artystycznie realizacji tego typu na terenie województwa podkarpackiego. Jest przykładem świątyni zaprojektowanej przez znanego architekta Adolfa Khuna. Wartościowe jest także wyposażenie kościoła, wśród których znajdujemy dzieła Parysa Filippiego, Ferdynanda Majerskiego.

Historia

Parafia erygowana 19.08.1399 roku. Na przełomie XVI/XVII w. w rękach protestantów. W l. 1701-1787 probostwo zostało przekazane na rzecz kapituły przemyskiej. W 1787 r. nastąpiło ponowne erygowanie parafii. Wówczas drewniany kościół był zlokalizowany w centralnej części wsi, w miejscu zbliżonym do lokalizacji obecnej świątyni parafialnej. W l. 1853-65 właścicielka Kosienic Amelia Stadnicka ufundowała nową świątynię jako wotum za zmarłego męża. Murowany kościół został zlokalizowany w lesie na południe od wsi. Wyposażenie świątyni powstało przed konsekracją kościoła w 1866 roku. W czasie I wojny światowej uszkodzony ostrzałem, w wyniku którego rozebrano frontową wieżę. Po 1918 r. rozpoczęto naprawę kościoła wg projektu architekta Kazimierza Marii Osińskiego jednak wieży nie odtworzono. W 1988 r. poświęcono nowy kościół usytuowany na miejscu świątyni z pocz. XIX w. Od tego czasu kościół filialny, jest użytkowany w niewielkim stopniu. W 1995 r. wymieniono pokrycie dachowe.

Opis

Kościół w Kosienicach został wybudowany na leśnej polanie, na południe i w oddaleniu od zabudowy wsi. Na wschód od lokalnej drogi prowadzącej do Maćkowic. Zapewne ze względu na konfigurację terenu (opada w kierunku pn.), kościół został założony na osi pn.-pd. Świątynia neoromańska, jednoprzestrzenna. Nawa dwuprzęsłowa przechodzi w węższe, jednoprzęsłowe prezbiterium zakończone absydą. Jest ono flankowane przez pomieszczenia pomocnicze. Smukła bryła kościoła została przekryta niskim dachem z dysharmonizującą wieżyczką w miejscu pierwotnej wieży w fasadzie. Korpus nawy nieznacznie wyższy od prezbiterium, do którego dostawiono wysokie, piętrowe aneksy. Na osi prezbiterium dostawiony niewielki przedsionek prowadzący do krypty. Na świątyni założone dachy dwuspadowe pokryte blachą. Wieżyczka obita blachą i przekryta dachem namiotowym. Elewacje kościoła dzielone pilastrami, dekorowane w zwieńczeniu arkadkowymi fryzami. Projektant operował w niewielkim stopniu zróżnicowanym, ale wysmakowanym detalem. Elewacja frontowa z centralnym ryzalitem - pozostałością po nieistniejącej wieży. Ryzalit o dwóch arkadowych, głębokich wnękach. W dolnej mieści się neoromański portal. U podstawy górnej wysokiej wnęki umieszczono dekoracyjną konsolę na rzeźbę (brak) flankowaną dwiema tablicami inskrypcyjnymi w ozdobnym obramieniu. Wnęka zamknięta obramioną płyciną, nad którą półkolisty otwór okienny. Ryzalit zwieńczony wydatnym gzymsem, na osi trójkątnie wyłamanym. W centrum zwieńczenia umieszczony tarcza herbowa z otwartą koroną, na której herb Dąbrowa (fundatorki) i zniszczony herb (Stadnicki, pamięci którego miał być kościół, legitymował się herbem Drużyna ale istniejący do niego nie pasuje, możliwe, że został zniszczony w tym samym czasie co wieża i źle odtworzony). Nawa poprzedzona niedużą kruchtą z pomieszczeniami bocznymi. Nawa przekryta sklepieniem krzyżowym na gurtach. Ściany wnętrza świątyni dzielone pilastrami, dekorowane arkadowymi, oprofilowanymi niszami. Na prezbiterium arkadowo otwarte dwie boczne empory. Ściany pokryte polichromią autorstwa Niedźwieckiego (1862). Bogaty, snycerski wystrój wnętrza powstał głównie w warsztacie Ferdynanda Majerskiego (ołtarz główny, ołtarze boczne; 3 ćw. XIX w.). Uwagę zwraca rzeźba Ukrzyżowanego w głównej nastawie oraz nagrobek Aleksandra Skrzyńskiego wykonane przez uznanego rzeźbiarza Parysa Filippiego (3 ćw. XIX w.). Podkreślić należy kunszt wykonania dekoracyjnej stolarki drzwiowej i okiennej.

Dostęp do zabytku ograniczony. Obiekt dostępny z zewnątrz. Ewentualna możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Bartosz Podubny, OT NID w Rzeszowie, 02-04-2015 r.