Kościół wyróżnia się też bogatym wyposażeniem wnętrza, pochodzącym z różnych epok.

Historia

Drewniany kościół zbudowany zapewne ok. XV w. został konsekrowany w 1460 r. przez biskupa przemyskiego Mikołaja Błażejowskiego pod wezwaniem śś. Jerzego, Wojciecha, Walentego, Dziesięciu Tysięcy Męczenników, Małgorzaty, Heleny i Zofii. Najstarszym źródłem ikonograficznym kościoła św. Wojciecha jest rycina z dzieła Brauna i Hoghenberga „Civitas orbis terrarum” (1572-1618). Wg wizytacji biskupa W. H. Sierakowskiego z ok. poł. XVIII w. świątynia była w dobrym stanie. W 1. poł. XIX w. opuszczona i zdewastowana zagrożona była całkowitym zniszczeniem. Z inicjatywy ks. Leona Świtalskiego, wikariusza krośnieńskiego w latach 1855-56 kościół został wyremontowany. W 1903 r. kościół został przekształcony i przebudowany według projektu architekta Tadeusza Stryjeńskiego. Zachowane zostały ogólne proporcje poprzedniej świątyni, dokonując szeregu zmian, m.in.: wykonano kamienne podmurowanie i cokół, wymieniono wieńce ścian, konstrukcję dachu, wzniesiono nową wieżyczkę na sygnaturkę, a dach pokryto blachą, dobudowano kruchtę od zachodu, likwidując wejście od południa, we wnętrzu zastosowano pozorne sklepienia). Wyposażenie kościoła poddano restauracji i wzbogacono o nowe elementy. Wielokrotnie remontowany, m.in. w latach 1945-1947, po uszkodzeniach w wyniku działań wojennych, w 1963 r., po 1994 oraz po 2000 r. Od 1968 r. do 1997 r., tj. do konsekracji nowego kościoła pełnił funkcję kościoła parafialnego.

Opis

Kościół usytuowany jest w północnej części miasta, ok. 1 km od Starego Miasta, w dzielnicy Zawodzie. Położony jest na szczycie wzniesienia, po północnej stronie ulicy Korczyńskiej. Na północ od świątyni znajduje się współczesna drewniana dzwonnica. Plac kościelny wytyczony jest współczesnym ogrodzeniem. Drewniany nieduży, jednonawowy kościół złożony jest z wydłużonego prezbiterium na rzucie prostokąta zamkniętego od wschodu trójbocznie, z dostawioną od północy zakrystią oraz z szerszej prostokątnej nawy poprzedzonej od zachodu kruchtą. Cechuje się prostą bryłą z dwuspadowym jednokalenicowym dachem (od wschodu opadającym trzema połaciami) z czworoboczną wieżyczką na sygnaturkę z arkadowa latarnią. Kruchta nakryta daszkiem dwuspadowym, zakrystia pulpitowym.

Budynek w konstrukcji zrębowej, na kamiennym podmurowaniu, oszalowany jest deskami w układzie poziomym, a trójkątne szczyty nawy i kruchty od zachodu szalowane są deskami w układzie pionowym. Pokrycie dachów stanowi blacha. Otwory okienne są prostokątne, w szczycie kruchty niewielkie okienko owalne. Elewacje wieńczy drewniany, profilowany gzyms.

W prezbiterium i nawie występują pozorne sklepienia kolebkowe o łuku eliptycznym z zaskrzynieniami i zastrzałami. Prezbiterium oddziela od nawy belka tęczowa wsparta na fazowanych kroksztynach. Chór muzyczny o faliście wygiętym ku wnętrzu parapecie, wsparty jest na dwóch kolumnach. Ściany wewnętrzne szalowane deskami w układzie poziomym, bez dekoracji malarskiej.

Z wyposażenia na uwagę zasługuje późnorenesansowy ołtarz główny z pocz. XVII w., przekształcony w 1903 r., dwa późnobarokowe ołtarze boczne wykonane przez snycerzy krośnieńskich ok. 1700 r. (przeniesione z kościoła farnego w Krośnie), atektoniczne, w kształcie owalnych akantowych glorii. Na uwagę zasługują także następujące elementy wyposażenia: późnogotycka rzeźba św. Zofii z pocz. XVI w., i rzeźba św. Wojciecha (z k. 1430 r., uzupełniana po 1944 r.) oraz manierystyczna rzeźba Matki Bożej Niepokalanie Poczętej z 1 poł. XVII w. r.

Oprac. Anna Fortuna-Marek, OT NID w Rzeszowie, 06-02-2019 r.