zespół podworski - Zabytek.pl
Adres
Korzeniów
Lokalizacja
woj. podkarpackie, pow. dębicki, gm. Żyraków
Historia
Początki założenia dworskiego sięgają połowy XVII wieku. Dwór w Korzeniowie wzniesiony został w k. XVIII w., przebudowany w stylu klasycystycznym w 1. poł. XIX wieku. Jego właścicielami byli: Adam Pohlman, Kazimierz Wilczyński, Szloma i Chawa Linde, Berisch Maschler. W końcu lat 20. XX w. Jan Steczkowski, ówczesny minister skarbu, przekazał w 1934 r. majątek Uniwersytetowi Jagiellońskiemu, który z kolei odsprzedał go hr. Zgurniakowi. Ostatnim właścicielem dworu był przedsiębiorca naftowy Leopold Szerauc, mieszkający w Korzeniowie do 1937 r. i pochowany po śmierci w 1943 r. w pobliżu kapliczki przy północnej granicy parku. Po II wojnie światowej w majątku mieściło się technikum rolnicze, a od 1953 r. do dziś szkoła podstawowa. W latach 80. XX w. przeprowadzono remont budynku dworu, podczas którego przebudowano wnętrze dostosowując je dla potrzeb szkoły, wtedy też wykonano w dachu lukarny, doświetlające poddasze. Po przeniesieniu szkoły do nowego budynku dwór od kilku lat jest nieużytkowany.
Opis
Zespół, składający się z murowanego dworu, parku oraz kapliczki znajduje się w południowej części miejscowości, po wschodniej stronie lokalnej drogi prowadzącej ze Straszęcina do Przecławia, na terenie płaskim, w rozległej dolinie rzeki Wisłoki. Od zachodu zespół ograniczony jest drogą, z pozostałych stron otaczają go pola uprawne. Dwór ulokowany jest w środkowej części zachowanego założenia, na terenie którego znajduje się kilka stawów, w tym najokazalszy przed frontem dworu.
Dwór wybudowano na rzucie wydłużonego prostokąta. Prostopadłościenna bryła przekryta dachem łamanym tzw. polskim, z niewielkimi lukarnami z daszkami dwuspadowymi w trzech połaciach dachu, urozmaicona jest od frontu portykiem kolumnowym w wielkim porządku. Portyk przekryty jest poprzecznym dachem dwuspadowym. Parterowy dwór jest murowany, kryty dachówką ceramiczną. Elewacja frontowa dworu, zachodnia, jest dziewięcioosiowa, niesymetryczna, z portykiem kolumnowym na osi i dwoma lukarnami po obu jego stronach. Portyk poprzedza główne wejście do budynku, nad nim, w kondygnacji piętra znajduje się taras z prostą metalową balustradą. Okna parteru ozdobione są prostymi, płaskimi opaskami, Trójkątny szczyt portyku zdobi półkoliste okienko oparte na gzymsie. Elewacja ogrodowa, wschodnia, jest dziesięcioosiowa, z facjatą z tarasem i trzema otworami na osi, po której obu stronach znajdują się lukarny. Elewację zdobią opaski ośmiu okien parteru oraz płaskie pilastry pomiędzy otworami w facjacie. Elewacja południowa jest trzyosiowa, elewacja północna dwuosiowa z bocznym wejściem. Wszystkie naroża dworu zaakcentowane są boniowaniem, całość obiega dość płytki gzyms kordonowy. We wnętrzach zachowane są oryginalne schody, kominek oraz dwa piece z dekoracyjnymi kaflami.
Dwór otoczony jest parkiem krajobrazowym. Front dworu podkreślony jest owalnym stawem, pozostałe stawy usytuowane są w jarze po wschodniej stronie dworu oraz w zachodniej części parku. W parku zachowany jest częściowo starodrzew a w północno-zachodniej części założenia znajduje się kapliczka z XIX w., domkowa, na rzucie kwadratu, przekryta gontowym dachem kopertowym, murowana, tynkowana, z prostokątnym, zakończonym półkoliście otworem wejściowym.
Obiekt dostępny z zewnątrz.
Oprac. Barbara Potera, OT NID w Rzeszowie, 27.08.2014 r.
Rodzaj: dwór
Forma ochrony: Rejestr zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_18_ZE.5144