Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół dworsko-parkowy - Zabytek.pl

zespół dworsko-parkowy


dwór XVII - XX Koroszczyn

Adres
Koroszczyn, Piłsudskiego 9

Lokalizacja
woj. lubelskie, pow. bialski, gm. Terespol

Dwór (pałac) o malowniczej, nieregularnej bryle skomponowanej w duchu renesansu włoskiego przez arch.

Henryka Marconiego. Wzór propagowany od poł. XIX w. jako przykład idealnej siedziby ziemiańskiej.

Historia

Wieś, pierwotnie zw. Koroszczyno i Koroszczyce, wzmiankowana od XV w. jako własność szlachecka. Od 2. ćw. XVI w. zapewne do schyłku XVIII w. była własnością kniaziów Szujskich, którzy mieli tu drewniany dwór (zachowany do 1965 roku). W 1836 r. Koroszczyn kupił Franciszek Jerzy Kuczyński, prezes trybunału cywilnego w Siedlcach, żonaty z Teklą z Kamionowskich. W rękach tej rodziny majątek pozostał do II wojny światowej. Kuczyńscy wybudowali w Koroszczynie przed 1860 r. nową siedzibę wg projektu znanego architekta Henryka Marconiego (projekt wybudowanego już dworu został zamieszczony w „Dzienniku Politechnicznym” z 1860 roku). Po 1870 r. obok dworu wzniesiona została oficyna. Dwór koroszczyński był pierwszą na Lubelszczyźnie rezydencją wiejską, której architektura odchodziła od tradycyjnych wzorów klasycystycznych. Jej formę określono jako pośrednią między dworem a pałacem w duchu włoskiego odrodzenia. Ten nowy typ domu o nieregularnej, malowniczej bryle był w 2. poł. XIX w. szeroko propagowany jako idealna siedziba dla „średniozamożnego ziemianina”. Dwór zachował się w niezmienionej formie architektonicznej, za wyjątkiem pewnych przekształceń na elewacjach dokonanych między 1912 a 1934 r. (m.in. usunięto wnęki z rzeźbami na półkolistym zamknięciu salonu) i częściowym przekształceniem układu wnętrza. Ostatnim przedwojennym właścicielem dworu był Leon Kuczyński, inżynier rolnik, zamordowany wraz synem w Oświęcimiu. W 1944 r. majątek przejął Skarb Państwa, dwór stał się siedzibą dyrekcji PGR. Remontowany w l. 70. XX wieku. W 1997 r. odkupiony przez córkę ostatniego właściciela.

Opis

Zespół dworski położony na pd.-wsch. krańcu wsi. Dwór (a właściwie pałacyk) neorenesansowy, w typie nieregularnej willi włoskiej. Wzniesiony na wydłużonym, wieloczłonowym, niesymetrycznym planie, z parterowym korpusem środkowym i dostawionymi prostopadle piętrowymi (częściowo) skrzydłami bocznymi, z których. pn. podpiwniczone mieściło pierwotnie kuchnię i pralnię. Układ wnętrza parteru niesymetryczny, dwutraktowy, z niewielkim przedpokojem na osi, z którego pierwotnie wejścia do bawialni po lewej stronie i jadalni w trakcie ogrodowym. W skrzydle pd. okazały salon zamknięty półkoliście w elewacji frontowej, komunikujący się z oranżerią (zw. kwietnikiem), z wyjściem na taras ogrodowy. W części pn. dworu pokoje mieszkalne właścicieli i służby oraz kancelaria; na poddaszu pokoje gościnne. Dwór murowany z cegły i otynkowany, poszczególne człony budynku nakryte odrębnymi dachami pod blachą. Elewacja frontowa (pn.-wsch.) niesymetryczna, trójczłonowa, składająca się z parterowej części środkowej, w której wejście główne umieszczone w otwartym, arkadowym przedsionku komunikującym się od pd. z niewielkim filarowym podcieniem. Skrzydła boczne dwukondygnacyjne - pd. poprzedzone półkolistym, parterowym ryzalitem salonu, nad którym , a pn. - symetryczne, dwuosiowe. W elewacji ogrodowej pięcioosiowy, parterowy korpus flankują nieznacznie zryzalitowane skrzydła boczne: od pd. - piętrowe, trójosiowe i parterowe, dwuosiowe od pn. Elewacja pd. symetryczna, trójosiowa, z wejściem pośrodku; elewacja pn. nieregularna, z filarowo-arkadowym gankiem. Elewacje dworu gładkie, jedynie skrzydło pd. podzielone gzymsami kordonowymi. Otwory okienne prostokątne, oraz w część zamknięta półkoliście, ujęte opaskami bądź rozbudowanymi oprawami architektonicznymi; na piętrze skrzydła pd. (a pierwotnie także na parterze elewacji ogrodowej skrzydła pn.) potrójne okna w typie serliany , od frontu flankowane płaskorzeźbionymi plakietkami przedstawiającymi famy z puttami. Charakterystycznym wzbogaceniem malowniczej bryły są wysunięte okapy dachów wsparte na drewnianych kroksztynach. Wewnątrz w salonie półkolista wnęka wydzielona parą toskańskich kolumn i przyściennych filarów. W pobliżu dworu usytuowana d. oficyna, wzniesiona na planie prostokąta, parterowa, o wielodzielnym, dwutraktowym układzie wnętrza, z wejściami w dłuższych elewacjach, z gankiem od frontu. Murowana i otynkowana, nakryta dachem dwuspadowym pod eternitem.

Dwór i oficyna otoczone niewielkim parkiem krajobrazowym, z zachowanymi śladami gazonu od frontu, salonem ogrodowym z jesionem płaczącym za dworem i aleją dojazdową wysadzaną kasztanowcami.

Dostęp do zabytku ograniczony, własność prywatna.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 14-06-2016 r.