Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

ratusz - Zabytek.pl

Adres
Kórnik, Plac Niepodległości 1

Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. poznański, gm. Kórnik - miasto

Ratusz w Kórniku jest przykładem obiektu użyteczności publicznej, pełniącego od początku tę samą funkcję - siedziby władz miejskich.

Pierwszy powstał w 1653 r., następny barokowy pochodził 2 pol. XVIII w., obecny neobarokowy wybudowano w 1910 r. wg proj. arch. Paula Pitta, nawiązuje stylistycznie do obiektów poprzednich. Ratusz, jest ważnym elementem zespołu miejskiego Kórnika uznanego za Promik Historii (układu urbanistycznego Starego Miasta z zespołem zamkowym w Kórniku).

Historia

Budowa ratusza rozpoczęła się prawdopodobnie u schyłku XV w., wkrótce po lokacji miasta w latach 1426-1437 (wg Linetta) lub w końcu 2 ćw. XV w. (Witold Molik). Dokument lokacyjny nie zachował się. Pośrednio w oparciu o przywilej Stanisława Górki z 1566 r. można ustalić, że Kórnik lokowany był na prawie magdeburskim. Już w XV w. musiał tu istnieć ratusz, lecz żadna informacja na ten temat się nie zachowała. Po Górkach właścicielami miasta stają się Czarnkowscy, następnie od 1610 r. Grudzińscy, którzy w 1676 r. sprzedają miasto Zygmuntowi Działyńskiemu. Dwa lat później nowy właściciel potwierdził prawo magdeburskie. Istnienie ratusza poświadcza inwentarz z roku 1653. W rękach Działyńskich miasto pozostawało przez dwa stulecia. W latach 20-tych XVIII w. jego właścicielką została Teofila Szołdrska-Potulicka, która doprowadziła do odbudowy Kórnika ze zniszczeń i zaniedbań. Poleciła ona wzniesienie murowanego ratusza, który stanął, zapewne w miejscu poprzedniego (drewnianego lub szachulcowego), po pożarze poprzedniego po 1 poł. XVIII w. Barokowy ratusz był budynkiem ceglanym, otynkowanym, piętrowym, nakrytym dachem łamanym z czworoboczną wieżą z zegarem, cebulastym hełmem, latarnią i iglicą. Budynek ten spłonął od uderzenia pioruna 15 kwietnia 1909 r. Zniszczeniu uległa wieża, dach, pozostały mury, które zostały wkrótce rozebrane.

Obecny neobarokowy ratusz wzniesiono w 1910 r. W dniu 4 lipca 1910 r. odbyła się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod nowy gmach w miejscu starego ratusza. Budynek został zaprojektowany przez Paula Pitta, jednego ze znacznych architektów działających w Poznaniu w latach 1898-1930. Jego dziełem były głównie domy czynszowe i wille w Poznaniu, gmach Stanów Powiatowych w Śremie i kaplica w Czempinie. Prace murarskie i ciesielskie wykonali budowniczowie Kórnika Wacław Pełczyński i Antoni Ruczyński. Powstał budynek nawiązujący bryłą do poprzedniego ratusza, przykryty dachem mansardowym, w którym znalazła się trzecia kondygnacja, z niższą wieżą z zegarem, pozbawioną latarni i przykrytą hełmem. W okresie międzywojennym na parterze od strony północno-zachodniej znajdował się zakład fryzjerski i sklep spożywczy, od strony południowej wyszynk (ob. sala sesyjna). W przybudówce znajdowały się dwie cele więzienne. Pomieszczenia urzędu mieściły się na I piętrze od strony południowej, natomiast po drugiej stronie budynku było mieszkanie burmistrza. Na drugim piętrze umieszczone były mieszkania skarbnika oraz woźnego.

Opis

Ratusz usytuowany jest w centrum miasta, w południowo-wschodniej części wydłużonego Rynku (Plac Niepodległości). Elewacją frontową budynek zwrócony jest na południowy-zachód. Od strony północno-wschodniej, pomiędzy budynkiem frontowym i skrzydłami bocznymi znajduje się niewielkie podwórze, odgrodzone od ulicy tynkowanym murem z nową bramą. Budowla złożona z budynku głównego oraz przylegających do niego dwóch skrzydeł bocznych tworzący plan litery „C”.

Bryła budynku jest dwukondygnacyjna, częściowo podpiwniczona, z użytkowym poddaszem przykrytym dachem mansardowym. Nad całością dominuje wieżyczka zegarowa, nakryta hełmem z kulą i chorągiewką.

Ratusz jest budynkiem murowanym z cegły. Dach mansardowy, konstrukcji drewnianej, pokryty jest podwójnie dachówką karpiówką. Hełm wieży kryty jest blachą.

Elewacje ratusza są tynkowane, podzielone pilastrami z cokołem zaakcentowanym odsadzką. Pod oknami piętra znajduje się gzyms profilowany, a w zwieńczeniu budynku prosty gzyms z szerokim pasem tynku. Okna (w większości prostokątne, niektóre zamknięte półkoliście) na piętrze zostały zaakcentowane prostą opaską w tynku. Elewacja frontowa jest symetryczna, na parterze znajduje się ozdobne wejście ujęte pilastrami zwieńczone ozdobnym gzymsem. Ponad wejściem widzimy trzy duże okna hallu na piętrze, powyżej nich szeroką, 3-osiową wystawkę zwieńczoną załamanym schodkowo gzymsem oraz wklęsło-wypukłym naczółkiem. W osi tympanonu umieszczono kartusz z herbem miasta. W połaci dachu rozmieszczono symetrycznie 4 wystawki zwieńczone wklęsło-wypukłymi odcinkami gzymsu. W czteroosiowej elewacji północno-zachodniej w osi znajduje się balkon z ozdobna metalową balustradą. W połaci dachu widzimy trzy wystawki. Elewacja południowo-wschodnia cztero osiowa jest niesymetryczna. Obok wejścia powieszono tablicę pamiątkową Mieczysława Orłowicza, pioniera turystyki. W elewacji północno - wschodniej, przy skrzydle południowo-wschodnim znajdują sie przybudówki bez okien. W ścianie wmurowana jest tablica upamiętniająca poległych podczas II wojny światowej mieszkańców Kórnika i okolic. W elewacjach podwórzowych wejścia i okna o zróżnicowanej wielkości rozmieszczono nieregularnie.

Wnętrze udostępnia niewielka sień, prowadząca do zajmującego środkową partię budynku hallu, w którym znajdują się dwubiegowe schody na piętro. Południowo-wschodnią część budynku frontowego zajmuje duża sala posiedzeń w kształcie litery „L”. W części północno-zachodniej szereg pomieszczeń został rozmieszczony wokół niewielkiego korytarza. Przy sali posiedzeń dostępna jest pomocnicza klatka schodowa. Na piętrze w części północno-zachodniej znajduje się obszerna sala ślubów.

Dostęp do zabytku ograniczony. Obiekt dostępny w godzinach pracy urzędu.

oprac. Radomiła Banach, OT NID w Poznaniu, 12-11-2015 r.

Rodzaj: ratusz

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_30_BK.167933, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_BK.70012