grodzisko, st. 2 - Zabytek.pl
Adres
Kórnik
Lokalizacja
woj. wielkopolskie, pow. poznański, gm. Kórnik - miasto
Zbudowany w miejscu z natury obronnym, stanowił jeden z lokalnych ośrodków administracji terytorialnej a przede wszystkim ważny punkt oporu militarnego państwa piastowskiego. Blokował dostęp do grodu poznańskiego i strzegł szlaków biegnących ze Śląska do Poznania. Wymieniany jest także jako jedno z miejsc postoju na trasie hipotetycznego szlaku pielgrzymki cesarza Ottona III w 1000 r. do Gniezna.
Usytuowanie i opis
Stanowisko, (miejscowa nazwa „Góry”) położone jest na południowy-wschód od centrum Kórnika ok. 200 m na południe od cmentarza położonego nad Jeziorem Bnińskim, w centralnej części półwyspu „Szyja”oblanego wodami jeziora.
Grodzisko ma kształt otwartego owalu o wymiarach zewnętrznych 98 x 63 m i wymiarach majdanu 60 x 35 m. Szerokość wałów od strony północnej i południowej wynosi 23 m, od strony wschodniej znajduje się obniżenie szerokości ok. 25 m. Zachowana wysokość wałów od strony podgrodzia (południa) wynosi ok 2 m, od północy ok. 4 m. Teren grodziska do 1959 r. użytkowany był rolniczo.
Historia
Gród w Kórniku - Bninie funkcjonował w okresie wczesnego średniowiecza (ok. poł. X w .- I poł. XIII w.). W świetle analizy dendrochronologicznej drewnianych konstrukcji wału wzniesiony został ok. 935-940/945 r. Warownię wzniesiono w centralnej części półwyspu na reliktach osadnictwa kul. łużyckiej. Na pocz. X w. w południowej części półwyspu założono osadę otwartą, którą następnie przekształcono w sprzężone z warownią osiedle przygrodowe. W latach 30 XI w. następuje upadek grodu, związany z kryzysem monarchii piastowskiej oraz najazdem czeskiego księcia Brzetysława I. Odbudowa grodu wraz z osadą ma miejsce dopiero w k. XII - pocz. XIII w. Po odbudowie gród funkcjonuje jako kasztelania o charakterze militarnym.W 2 ćwierci XIII w. w północnej części półwyspu wzniesiony zostaje gród stożkowaty mający bronić dostępu do grodu głównego.Definitywny koniec kórnickiego kompleksu obronnego przypada na schyłek I poł. XIII - pocz. II poł. XIII w.
Stan i wyniki badań
Osadnictwo grodowe na półwyspie penetrowane było co najmniej od k. XVIII w. Grodziska po raz pierwszy zaznaczono na planie sporządzonym w 1794 r. Wzmiankowane są również w dokumentach pisanych z XIII w. W literaturze figurują od poł. XIX w., pod dawną nazwą miejscowości - Bnin. Pierwsze badania wykopaliskowe na grodzisku przeprowadził J. Kostrzewski w 1930 r. Planowe badania sondażowe zespołu obronnego przeprowadzono w latach 1961-69 z ramienia Zakładu Archeologii Wielkopolski i Pomorza IHKM PAN w Poznaniu. Badaniami kierował prof. Jan Żak. Na grodzisku założono dwa, niepołączone wykopy przecinające wał i fragment majdanu. W wyniku badań stwierdzono, że pierwotnie gród projektowano jako założenie dwuczłonowe. Finalnie wybudowany został jako obiekt ufortyfikowany potężnym , drewniano-ziemnym wałem podkowiastym, wysokości ok. 7-10 m, wykonanym w konstrukcji rusztowej, wzmocnionej u podstawy wiązaniem hakowym.
Na pocz XIII w. wał grodu wzmocniony zostaje od zewnątrz potężną tzw. odsadzką. Ma ona postać drewnianych skrzyń wypełnionych kamieniami i przykrytych drewnianym stosem spiętrzonych konstrukcji rusztowych , uszczelnionych piaskiem. Na majdanie grodu znaleziono ślady półziemianek i budowli naziemnych. Oprócz śladów domostw zarejestrowano duzą ilość ceramiki, wyrobów z drewna (np. wiosło) metalowych ( m.in. noże, groty, skoble, klucze, nożyce, sierpy), kościanych i z poroża (m.in. łyżwy, groty, szydła, grzebienie, guziki). Doskonale zachowały się relikty drewnianego szkieletu wału grodziska oraz fragmenty wyłożonej drewnem drogi w pobliżu osady i grodu stożkowatego.
Obiekt widoczny w krajobrazie, dostępny z zewnątrz.Własność Katolickiej Gminy Kościelnej.
Oprac. Barbara Iwanicka-Pinkosz, OT NID w Poznaniu, Pracownia terenowa w Trzebinach, 08.09.2014 r.
Rodzaj: grodzisko
Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków
Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_A_30_AR.37771, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_30_AR.2699923