Kościół jest również świadectwem mecenatu św. bp Józefa Sebastiana Pelczara. Stanowi ona przykład jednej z najbardziej okazałych neogotyckich świątyń na terenie województwa o dużych walorach artystycznych i krajobrazowych.

Historia

Nieznana jest data powstania parafii w Korczynie. Najstarsza wzmianka o plebanie korczyńskim pochodzi z 1478 roku. Brak informacji o pierwszym kościele. Kolejna, drewniana świątynia została w 1621 r. i była zlokalizowana na pn. od korczyńskiego rynku. Spalił się ona w 1807 r., a następna już murowana powstała w 1812 r. świątynia została wybudowany w innym miejscy - na rynku, w jego zach. części. Po stu latach, ze względu na zły stan techniczny murowanej świątyni i za namową rodaka, bp przemyskiego Józefa Sebastiana Pelczara rozpoczęto budowę nowej świątyni. Stary kościół został rozebrany, a na jego miejscu w l. 1910-1914 powstał nowy Dom Boży wg projektu arch. Stanisława Majerskiego, fundowany m.in. przez biskupa. W pracowni Ferdynanda Majerskiego powstało bogate neogotyckie wyposażenie kościoła (m.in. 5 ołtarzy, stalle, ambona), a także imponujący zespół rzeźb Credo Apostolorum. Kościół uszkodzony w czasie I w. światowej. W 1934 r. zniesiono okazałą dzwonnicę, znajdującą się przed fasadą kościoła, a z pozyskanego materiału wymurowano ogrodzenie świątyni. Uszkodzona po raz kolejny w 1944 r. w czasie walk niemiecko radzieckich. Naprawa zniszczeń trwała do 1948 r. W l. 1975-77 wymieniono pokrycie na blachę miedzianą. Rok po kanonizacji fundatora świątyni, w 2004 r. kościół w Korczynie został mianowany Sanktuarium św. bpa Józefa Sebastiana Pelczara. Obecnie trwają prace przy restauracji elewacji świątyni.

Opis

Zespół kościelny składa się z kościoła, ogrodzenia z bramą wraz ze zdobiącymi ją figurami. Znajduje się on w centrum Korczyny i stanowi zach. pierzeję Rynku. Otoczony dookoła ulicami, został wyniesiony ponad otaczający go teren, który opada w kierunku wsch. i zachodnim. Kościół ze względu na położenie został skierowany prezbiterium na zach. z odchyleniem na pn.-zach. Otoczenie świątyni zostało wydzielone ogrodzeniem.

Kościół nieorientowany, wybudowany w stylistyce neogotyckiej. Został zaprojektowany na rzucie krzyża rzymskiego. Czteroprzęsłowy korpus poprzedzony został półprzęsłowym masywem wsch. Na pn. przedłużeniu drugiego od wsch. przęsła założono kwadratową wieżę. Korpus przechodzi w transept, którego ramiona zakończone pięciobocznymi kaplicami. Nawa główna przedłużona poza transept o jedno przęsło. Prezbiterium delikatnie węższe, dwuprzęsłowe, zakończone trójbocznie. Po bokach zach. przęsła nawy i pierwszego przęsła prezbiterium dwa pomieszczenia pomocnie skomunikowane ze sobą ambitem. Kościół jest świątynią w typie trójnawowej, pseudobazyliki. Zasadniczo horyzontalny charakter budowli został urozmaicony addycyjną, smukłą, wysoką wieżą oraz równie smukłą i wysoką sygnaturką. Wieża jest trójkondygnacyjna, przekryta ośmiobocznym iglicowym hełmem. Podobny umieszczono na sygnaturce. Trzon bryły świątyni tworzą równej wysokości nawa główna, transept i prezbiterium przekryte dachami dwuspadowymi. Dach nad nawą główną przełamany w dolnej partii i przedłużony nad wysokie nawy boczne. Przy ramionach transeptu niższe od niego kaplice przekryte dachami będącymi częścią ostrosłupa. Zachodnia cz. świątyni obwiedziona niskim pomieszczeniami pomocniczymi i ambitem, na których zlokalizowano taras. Kościół został wybudowany z cegły i wewnątrz otynkowany. Elewacje ceglane ze skontrastowanym, jasnym detalem kamiennym. Ściany wzmocnione zróżnicowanymi przyporami przepruto ostrołukowymi otworami dekorowanymi maswerkami o różnorodnym wykroju. Część elewacji kościoła (nawy boczne, kaplice transeptowe) na wysokim kamiennym cokole. Fasada dekorowana dużych rozmiarów portalem, którego schodkowe zwieńczenie zostało podcięte łukiem ostrym, a wytworzona płycina ozdobiona ślepym maswerkiem. Nad portalem okrągłe okno z maswerkiem w formie czwórliścia. Fasada zwieńczona trójkątnym szczytem krenelażowym. Na łączeniu nawy głównej i bocznej pd. wtopiona wieżyczka, która wyodrębnia się w szczycie fasady i jest przekryta iglicowym hełmem. W szczycie fasady umieszczono w niszach rzeźby Serca Jezusa i NMP Królowej Polski, przekryte neogotyckimi baldachimami. Nawa główna oraz zamknięcia transeptów zwieńczone podobnie jak fasada. W kaplicach transeptowych umieszczono na podobnej zasadzie jak w szczycie fasady rzeźby: św. Józefa z Dzieciątkiem (pn.) i św. Piotra (pd.). Okna w ambicie w formie biforiów i triforiów, a na jego zach. ścianie duża płaskorzeźba Pieta sygnowana Z. Rasiński. Na jej osi, w ostrołukowej blendzie okiennej, płaskorzeźbiony wizerunek Ukrzyżowanego. Wieża, trójkondygnacyjna, o kamiennej dekoracji architektonicznej. W drugiej kondygnacji przechodzi z czworoboku w ośmiobok, w partii którego biforia z tarczami zegara. Najbardziej dekoracyjna ostatnia kondygnacja, zwieńczona pinaklami i wimpergami nad otworami okiennymi. Wnętrze charakteryzuje wysoka obszerna nawa główna przechodząca w niewiele węższe prezbiterium, towarzyszą jej wąskie i wysokie nawy boczne. Transept jest równej wysokości jak nawa główna. Do przesklepienia wnętrz zastosowano bogate sklepienia w większości gwieździste z żebrami. W oknach zamontowano witraże z zakładu Żeleńskiego. Świątynię zdobi bogaty zespół neogotyckich ołtarzy i innych dzieł snycerskich (ambona, stalle i inne) oraz rzeźb umieszczonych w nawie głównej (warsztat Majerskiego).

Ogrodzenie kościoła zostało założone na planie nieregularnego, wydłużonego ośmioboku. W jego obwodzie zlokalizowano: bramę główną (od wsch.), bramkę boczną (w odcinku pn.-zach.) i bramę wjazdową (odcinek pd.-zach.). Ogrodzenie murowane, o kamiennym licu, na wysokim cokole urozmaiconym lizenami. Na ich osi niewysokie, masywne słupy przekrytem namiotowymi daszkami. Przęsła metalowe. Brama główna, trójprzelotowa, poprzedzona od wsch. schodami, tworzona przez cztery niskie, masywne, kamienne filary zwieńczone prostym belkowaniem. W skrajnych filarach konchowe nisze z urnami. Na filarach umieszczono nieduże rzeźby świętych. Od wewnątrz na słupach umieszczono inskrypcje z danymi głównych fundatorów ogrodzenia.

Dostęp do zabytku ograniczony. Obiekt dostępny z zewnątrz. Ewentualna możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Bartosz Podubny, OT NID w Rzeszowie, 26-09-2015 r.