Historia

Parafia pw. św. Prokopa była erygowana w XIV wieku. Z tego czasu pochodził też pierwszy drewniany kościół ufundowany przez Koneckich, o którym wzmiankowano w 1326 roku. Kolejny drewniany kościół został wybudowany w 1577 r. z zasobów fundacji ówczesnego kolatora parafii - Łukasza Grabskiego. Dotychczasowy obiekt pw. św. Prokopa w 1581 r. zyskał nowe wezwanie (św. Stanisława) podczas konsekracji przez bpa Stanisława Karnkowskiego. Po pożarze świątyni w 1725 r. powstał nowy, drewniany kościół, wybudowany w 1728 r. pod dawnym wezwaniem św. Prokopa, ufundowany przez Helenę z Walewskich Grabską i jej syna Józefa. Również ten obiekt nie przetrwał próby czasu i spłonął w trakcie pożaru wsi w końcu XIX wieku. Na jego miejscu w 1902 r., z inicjatywy ówczesnego proboszcza księdza Kajetana Książkowskiego, przy dużym zaangażowaniu parafian oraz przy wydatnej pomocy rodziny Sulimierskich, kolatorów koneckich, został wzniesiony obecny murowany kościół. Podczas prac budowlanych natrafiono na kości zmarłych, co świadczy o istnieniu cmentarza grzebalnego przy starym kościele. Konsekracji świątyni dokonał w 1909 r. ówczesny biskup diecezji kujawsko-kaliskiej, Stanisław Zdzitowiecki. W czasie II wojny światowej kościół został zamknięty dla wiernych i zamieniony na magazyn zboża, co spowodowało dewastację wnętrza świątyni. Wówczas w wieży kościoła Niemcy zainstalowali stanowisko ogniowe, wywieźli z niej trzy duże dzwony, zniszczyli paramenty liturgiczne. Po zakończeniu okupacji usunięto zniszczenia i oddano świątynię do użytku wiernych. W latach 1960-1972 przeprowadzono: remont wieży, wymianę pokrycia dachu na nawach bocznych, malowanie wnętrza, wymianę posadzki na terakotę. W latach 1989-1990 zmieniono pokrycie dachu na wieży.

Opis

Kościół zlokalizowany na niewielkim wzniesieniu w północnej części wsi, usytuowany osią podłużną równolegle do lokalnej drogi, zwrócony do niej elewacją północną. Podwórze kościelne ogrodzone metalowym płotem na podmurówce, wybudowanym w końcu XIX wieku.

Budynek wzniesiony w stylu neogotyckim na planie wydłużonego prostokąta z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, w typie bazyliki właściwej, nieorientowany. Murowany z dwubarwnej cegły ceramicznej na kamiennym cokole, ściany wewnętrzne tynkowane i malowane. Dachy (nad nawą główną i prezbiterium) - siodłowe, nad nawami bocznymi - pulpitowe; w części absydy dach przechodzący w trójpołaciowy. Elewacje opięte uskokowymi szkarpami, dekorowane dwubarwnym materiałem (lica ścian obwodowych wykonane z jasnej cegły licówki, detale architektoniczne w formie opasek okiennych, gzymsów, sterczyn i fryzów z czerwonej cegły pełnej). Fasada pn.-zach. zaakcentowana wyniosłą, trójkondygnacyjną wieżą zwieńczoną hełmem w formie ostrosłupa o smukłych proporcjach. W przyziemiu portal ostrołukowy ujęty neogotycką wimpergą ze sterczynami.

Ostatnia kondygnacja wieży: wydłużona, flankowana w narożach ceglanymi pilastrami, zwieńczona trójkątnymi przyczółkami, pomiędzy którymi w narożach ceglane sterczyny z pinaklami i kwiatonami. Wnętrze: bazylikowe, trójnawowe, dzielone dwoma rzędami filarów, otwory okienne i drzwiowe - ostrołukowe. W nawach sklepienie krzyżowe na gurtach, w prezbiterium gwiaździste, nad emporą chóru muzycznego - sieciowe. Otwór tęczowy ostrołukowy. Nawy boczne otwarte do nawy głównej arkadami o łuku ostrym. Wyposażenie neogotyckie.

Zabytek dostępny.

Oprac. Bernardeta Popek- Olszowa, OT NID w Toruniu, 24-11-2015 r.