Historia

Wieś Konary do XVI wieku była cząstkową własnością wielu rycerzy, pod koniec XV w było tu trzynastu szlachciców zagrodowych posiadających po łanie ziemi. Wielu z nich pisało się Konarskimi. W 2poł XIX w 3 z 4 okolicznych majątków ziemskich należały do rodziny Grabowskich w tym do Feliksa Grabowskiego stąd też zabudowania dworskie w Konarach nazywane są „zespołem dworskim Grabowskich”. Pod koniec XIX stulecia jako właścicielka majątku wymieniona została Felicja Malinowska. Pod koniec lat 20-tych były tu dwa majątki: Franciszka Gizy (165ha) oraz majątek Ignacego Lesikowskiego (55ha) nazywany Kopań.

Na temat historii dworu jak i pozostałych budynków dworskich niewiele wiadomo. Nie znamy nazwiska projektanta ani zleceniodawcy. Budynek dworski wzniesiony został w latach 20tych XX w, być może na miejscu wcześniejszego (na mapach józefińskich z lat 1779-1783 w tym rejonie widoczny jest jakiś zorganizowany zespół zabudowy oraz kilka niewielkich stawów). Jednocześnie z dworem powstało niewielkie założenie parkowo-ogrodowe. W latach powojennych, do roku 1952 mieściła się tu szkoła rolnicza, a potem majątek pozostawał w użytkowaniu Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej "Zgoda". W tym czasie przeprowadzono remont, dostosowując wnętrza do funkcji pomieszczeń biurowych. Dwór zamieszkany, stróżówka użytkowana sporadycznie. Oba budynki mocno zaniedbane. Wykonywane są w nich tylko najbardziej niezbędne naprawy nie wymagające większych nakładów finansowych. Dwór obecnie wystawiony jest na sprzedaż. Na dawnych terenach folwarcznych działa obecnie duża chlewnia, która generuje bardzo uciążliwe dla okolicznych mieszkańców smród oraz ogromne ilości owadów.

Opis

Zespół dworski usytuowany jest na południowym stoku jednego ze wzniesień pogórza Wielickiego, na południowym krańcu wsi, przy drodze lokalnej. Aby trafić do dworu trzeba mniej więcej w połowie drogi między Świątnikami Górnymi a Mogilanami skręcić na północ na lokalną drogę w kierunku Lusiny. Po przejechaniu ok. kilometra mijamy potok Krzywica i wjeżdżamy na aleje lipową która oddziela część dworsko-parkową od dawnego folwarku. Po zachodniej stronie alei znajduje się dozorcówka, dwór i park po wschodniej folwark z zachowanymi spichlerzem i oborą. Dwór posiada charakter drewnianej willi. Założony został na planie prostokąta, z ryzalitem przy elewacji południowej i przeszkloną wgłębną galerią od północy. Jest budynkiem parterowym, posadowionym na wysokim podpiwniczeniu, którego ściany zewnętrzne zostały oblicowane regularnymi ciosami piaskowca, a duże prostokątne okna piwniczne obramowane opaskami ceglanymi. Ściany parteru - drewniane, konstrukcji zrębowej - oszalowane poziomymi, malowanymi na biało deskami. W części środkowej elewacji południowej trójosiowy ryzalit, mieszczący główne wejście (obecnie nieużywane), z oknami po bokach przesklepionymi półkoliście. Do wejścia prowadzą betonowe schody o formie wachlarzowej, z betonową balustradą. W części dachowej ryzalitu przeszklona facjata zwieńczona trójkątnym szczytem. Podobnie ukształtowana elewacja północna: nad cofniętą nieco przeszkloną galerią wgłębną, mieszczącą wejście do dworu, usytuowana facjata z trójkątnym szczytem. Dwór nakrywa wysoki dach mansardowy mieszczący użytkowe poddasze. W dolnych połaciach dachu wysokie okna doświetlające pomieszczenia poddasza - od południa zamknięte półkoliście, w pozostałych fasadach prostokątne.

Dozorcówka w formie domku góralskiego. Parterowa. Jednotraktowa. Dach nakrywający niewielkie użytkowe poddasze -przyczółkowy z lukarnami.

Obora parterowa. Na rzucie wydłużonego prostokąta nakryta dwuspadowym dachem. Spichlerz podpiwniczony na rzucie prostokąta z wydatnym okapem od frontu.

Budynki dworu i dozorcówki ogrodzone nieszczelnie (zniszczona siatka na słupkach stalowych, zwykle otwarta brama) dostępne od zewnątrz. Część folwarczna niedostępna szczelnie ogrodzona. Brama i ogrodzenie w jej okolicy wykonane z blachy. Reszta ogrodzenia z siatki, bezpośrednio za siatką gęsta zieleń uniemożliwiająca wgląd do środka.

Oprac. Grzegorz Młynarczyk, OT NID w Krakowie, lipiec 2015 r.