Gotyckie, nietynkowane prezbiterium kościoła kontrastuje z nieco szerszą i wyższą nawą o formach barokowych. Barokowe i rokokowe wyposażenie wnętrza pochodzi głównie z XVIII w. W przedsionku umieszczono fragmenty późnorenesansowego nagrobka Jana Konarskiego, kasztelana kaliskiego, z wykonaną z czerwonego marmuru postacią leżącego rycerza w zbroi. W podziemiach kościoła pochowany został m.in. Samuel ze Skrzypny Twardowski (zm. 1661 r.), poeta i historyk.

Historia

Kobylin to jedno z najstarszych miast w Polsce. Po raz pierwszy pojawia się w dokumencie z 1289 roku, wydanym przez biskupa Jakuba Świnkę dla kościoła parafialnego. Prawo magdeburskie miasto otrzymało w 1430 roku od króla Władysława Jagiełły. Właścicielami Kobylina w XIII i XIV wieku byli wojewodowie kaliscy z rodu Kobylińskich herbu Łodzia. Kościół i klasztor bernardynów ufundowali w 1456 r. właściciele dóbr kobylińskich: wdowa Katarzyna oraz jej synowie Wojciech, Mikołaj i Jan Klimak Kobylińscy. W 2 poł. XV w. wzniesiono prezbiterium kościoła, na początku następnego stulecia przykrytą stropem nawę. W końcu XVI w. kościół rozbudowano, m.in. podwyższono i przesklepiono prezbiterium. Budynek klasztorny wzniesiony zapewne w XVI stuleciu, został przebudowany w XVII i XVIII w. W połowie XVII w. obiekty klasztorne zostały zniszczone przez Szwedów, a w 1707 r. spalone przez Rosjan. Odbudowę świątyni zakończono około 1720 r., fasada oraz wnętrze nawy otrzymały wówczas formy barokowe. W 1831 r. władze pruskie zamknęły klasztor. Franciszkanie wrócili do niego w 1929 r. W budynku przez pewien czas mieściła się szkoła. Jeszcze przed wybuchem II wojny światowej utworzono w nim Niższe Seminarium Duchowne. W czasie okupacji kościół zamieniono na magazyn, w klasztorze zaś zorganizowano najpierw sierociniec, a w 1943 r. przywieziono tu ok. 150 gimnazjalistów z nauczycielami z Berlina. Franciszkanie wrócili do Kobylina w 1945 r. Obecnie klasztor należy do franciszkańskiej Prowincji Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Katowicach (w Panewnikach).

Opis

Zespół klasztorny bernardynów, ob. OO Franciszkanów Kobylinie usytuowany jest na północny wschód od centrum miasta, po południowej stronie drogi do Krotoszyna. Zespół składa się z orientowanego kościoła, do którego od południa przylega klasztor a od północy cmentarz. Na cmentarzu stoi kapliczka i nowsze stacje drogi krzyżowej oraz w północno zachodnim narożniku drewniana dzwonnica. Kościół p.w. Matki Bożej przy Żłóbku jest budowlą murowaną, jednonawową. Jej gotyckie, nietynkowane prezbiterium kontrastuje z nieco szerszą i wyższą nawą o formach barokowych. Prezbiterium wydłużone, trójprzęsłowe o wschodnich narożach ściętych. Nawa szersza i wyższa od prezbiterium, trójprzęsłowa z dodatkowym przęsłem od zachodu mieszczącym przedsionek. Prezbiterium przykrywa sklepienie kolebkowe z lunetami z dekoracją renesansową o motywach roślinnych na szwach lunet. W nawie przęsła wydzielone filarami przyściennymi dźwigającymi odcinki belkowania, pomiędzy filarami wielkie arkadowe wnęki w których znajdują się półkoliście zamknięte okna. Nawę nakrywa sklepienie żaglaste dzielone gurtami o łuku koszowym. Chór muzyczny wsparty na trzech arkadach filarowych. Zewnątrz kościół oszkarpowany. Okna w prezbiterium ostrołukowe w nawie zamknięte odcinkiem łuku, w opaskach tynkowanych. Wokół prezbiterium biegnie profilowany, otynkowany gzyms wieńczący. Fasada zachodnia barokowa, trójdzielna, ujęta w narożne pilastry. Partia środkowa wydzielona dwoma opilastrownymi filarami połączonymi półkolistym przyczółkiem. Między nimi arkadowa wnęka mieszcząca wejście do kościoła. Szczyt wydzielony szerokim pasem attykowym. Między pilastrami nisza z rzeźba św. Franciszka. Barokowe i rokokowe wyposażenie wnętrza pochodzi głównie z XVIII w. W przedsionku umieszczono fragmenty późnorenesansowego nagrobka Jana Konarskiego, kasztelana kaliskiego, z wykonaną z czerwonego marmuru postacią leżącego rycerza w zbroi. W podziemiach kościoła pochowany został m.in. Samuel ze Skrzypny Twardowski (zm. 1661 r.), poeta i historyk.

Od strony południowej przylega do kościoła barokowy klasztor. Jest to budynek piętrowy z mieszkalnym poddaszem. Jego trzy skrzydła otaczają (wraz z budynkiem kościoła) prostokątny wirydarz z krużgankami. Czwarte skrzydło dostawione jest od strony południowej. Obok zabudowań klasztornych znajdują się drewniana dzwonnica z 1 poł. XVIII w. oraz barokowa kapliczka, również z XVIII stulecia.

Zabytek dostępny. Bliższe informacje na temat parafii znajdują się na stronie www.franciszkanie-kobylin.pl

oprac. Beata Marzęta, OT NID w Poznaniu, 27-11-2015 r.