Jest przykładem artystycznego mecenatu tego zakonu i wysokiego poziomu artystycznego prac wykonanych przez zatrudnionych w 2 poł. XVII w. oraz ok. poł. XVIII w. budowniczych, sztukatorów i malarzy. Artystyczna wartość elewacji konwiktu jest ważna dla historycznego i architektonicznego obrazu miasta.

Historia

Jezuitom przybyłym do Kłodzka w 1597 r. dane najpierw zabudowania dawnego klasztoru augustianów położone na wzniesieniu powyżej miasta, w miejscu późniejszej twierdzy, a później, w 1623 r. — dawna komenda joannitów z kościołem par. oraz skonfiskowany protestantom dom na rogu ob. ul. Łukasiewicza i Wojska Polskiego. Budynek ten przystosowany do funkcji internatu, ale za mały. W związku z tym po dokupieniu w latach 1660 i 1664 jeszcze dwóch kamienic na miejscu wszystkich trzech domów wzniesione w latach 1664-1665 wsch. wczesnobarokowe skrzydło konwiktu. Zaprojektowane przez północnowłoskiego budowniczego Carla Lurago, w przypadku wystroju elewacji w nawiązaniu do form wystroju elewacji praskiego, jezuickiego kolegium Clementinum. Budowa tego nieregularnie rozplanowanego budynku z dużymi fragmentami wcześniejszych kamienic prowadzona już przez innego północnowłoskiego budowniczego, Andreę Carove. Następnie w 1672 r. dokupiona przez jezuitów kolejna kamienica przy ob. ul. Łukasiewicza, lecz dopiero w latach 1690-1695 zbudowane na jej miejscu regularnie już rozplanowane pd. skrzydło konwiktu, m.in. z wielką sypialnią dla wychowanków i miejscami nauki. Wystrój elewacji, a właściwie już fasady konwiktu, z okazałym portalem wykonany analogicznie jak wystrój elewacji skrzydła wsch. Prace prowadzone przez budowniczego Augustyna Reinsbergera. Rok później, w 1696 r. dziedziniec wczesnobarokowego konwiktu wydzielony od zach. krużgankową ścianą kurtynową z arkadami. W 1697 r. powiększony od pn. o teren podarowanego ogrodu i zamknięty wysokim murem. Następnie, w 1698 r. adaptowana na potrzeby konwiktu podarowana właśnie kamienica przy skrzydle wsch. W 1750 r. wystrój jej elewacji ujednolicony z wystrojem skrzydła. Niedługo później, bo w latach 1753-1754 urządzona w niej nowa kaplica (w stylu dojrzałego baroku). Po rozwiązaniu zakonu w 1773 r. i po sekularyzacji zakonów na Śląsku (1810 r.) konwikt połączony z kolegium w Królewskie Gimnazjum Katolickie. W XIX w. remontowany. M.in. odnowione ze zmianami wczesnobarokowe sztukaterie na stropie refektarza. Ponadto w latach 1909, 1935 i 1939 przebudowywane wnętrza konwiktu. Budynek remontowany gruntownie w latach 1976-1986, ze zrekonstruowaniem zach. ściany kurtynowej i dobudowaniem nowego budynku biurowego. Na dziedzińcu urządzone lapidarium.

Opis

Budynek konwiktu w Kłodzku zlokalizowany na terenie starego miasta, pierwotnie w kwartale zabudowy zwartej. Murowany, tynkowany, dwuskrzydłowy, trzykondygnacjowy, z czworobocznym dziedzińcem wewnętrznym. Od zach. dziedziniec konwiktu zamknięty ścianą kurtynową w formie wąskiego krużganka, a od pn. murem. Dwutraktowe, skrzydło wsch. z reliktami starszych kamienic głównie na poziomie piwnic. Skrzydło pd., frontowe, regularne, jednotraktowe. U zbiegu obu skrzydeł pion klatki schodowej. Elewacje skrzydeł wsch. i pd. wieloosiowe, z wysokim, boniowanym cokołem. Dzielone kwadrowanymi pilastrami wspierającymi belkowanie koronujące. Okna w kamiennych, listwowych obramieniach, w przyziemiu, z czterema kluczami, w wyższych kondygnacjach uszakowe z guttami. W elewacji frontowej (skrzydło pd.) kamienny portal. Otwór o łuku pełnym ujęty profilowanym obramieniem z kluczem i przewiązkami. Po jego obu stronach zdwojone pilastry z odcinkami belkowania, na których oparty segmentowy naczółek. W przyłuczach archiwolty motyw akantu, nad portalem nisza z popiersiem Św. Alojzego Gonzagi. Dziedzińcowa elewacja skrzydła wsch. dzielona tylko gzymsami, a dziedzińcowa elewacja skrzydła pd. dzielona parami gładkich pilastrów. W przyziemiu tej elewacji rozwiązanej jak dziedzińcowe elewacje kolegium rozmieszczone ślepe arkady, w przyłuczach których bonie diamentowe. Zach. ściana kurtynowa w formie wąskiego, dwukondygnacjowego krużganka z arkadami o łuku pełnym, w partii I piętra z podziałem ramowym. Tunelowa klatka schodowa ze schodami trójbiegowymi z podestami, sklepiona, ozdobiona niszami. W skrzydle wschodnim w przyziemiu urządzone: refektarz i pomieszczenie ze sklepieniem na słupie Nad nim dwukondygnacjowa kaplica na planie nieregularnego ośmioboku, z emporą muzyczną, kopułą na pendentywach i bogatym wystrojem architektoniczno-rzeźbiarskim. Wiele wnętrz w obu skrzydłach konwiktu sklepionych.

Zabytek dostępny przez cały rok.

Oprac. Iwona Rybka-Ceglecka, OT NID we Wrocławiu, 22.09.2017 r.