(ob. kościół par.) o zachowanym oryginalnym wystroju malarskim. Wraz z towarzyszącą zabudową (dzwonnica, ogrodzenie budynki służby kościelnej) należy do unikatowych w regionie.

Historia

Cerkiew gr.-kat. w Klesztowie została wzniesiona na przełomie l. 60. i 70. XVIII w. z fundacji Łukasza Węgleńskiego, chorążego chełmskiego, ówczesnego właściciela majątku. W 1772 wnętrze świątyni w zostało pokryte polichromią wykonaną przez mal. Gabriela Sławińskiego (przemalowaną w 1927, restaurowaną ok. 1958). Współcześnie z cerkwią zbudowana dzwonnica-brama, a w k. XVIII w. przytułek, dom diaka (ob. organistówka) i ogrodzenie. W 1919 wzniesiono plebanię. W 1836 r. zabudowania plebańskie i dach cerkwi zostały zniszczone pożarem, następnie wyremontowane. Od 1865 r. cerkiew gr.-kat. zamieniona na prawosławną, remontowana w 1867 roku. W czasie I wojny światowej częściowo zniszczony przytułek i dom diaka, następnie kilkakrotnie remontowane. W 1920 r. cerkiew zamieniona na rz-kat. kościół par., częściowo uszkodzony w 1944, remontowany w 1927 i 1958; w 1955 dobudowana zakrystia wschodnia. Przed 1926 r. zamurowany otwór bramny w dzwonnicy.

Opis

Zespół sakralny położony jest w centralnej części wsi, przy skrzyżowaniu dróg. Składa się cerkwi gr.-kat. (ob. kościoła) oraz dzwonnicy, przytułku i organistówki połączonych murem ogrodzeniowym. Cerkiew późnobarokowa, o zlatynizowanej formie, prezentuje typ trójdzielnej cerkwi bezkopułowej. Prezbiterium zwrócona na północ. Wzniesiona na rzucie składającym się z prostokątnego, jednonawowego, dwuprzęsłowego korpusu, do którego przylega węższe, kwadratowe prezbiterium z dwiema zakrystiami po bokach. Od pd. niewielka, kwadratowa kruchta. Cerkiew murowana z cegły, otynkowana. Nawa i stara zakrystia (zach.) nakryte sklepieniami kolebkowymi z lunetami, prezbiterium i kruchta - sklepieniami kolebkowo-krzyżowymi. Pomiędzy nawą a prezbiterium zamknięty półkoliście otwór tęczowy, chór muzyczny w szerokiej arkadzie wspartej na filarach przyściennych. W ścianach nawy szerokie, rozglifione wnęki zamknięte odcinkowo, powyżej analogiczne wnęki okienne. Nawa, prezbiterium i kruchta nakryte dachami dwuspadowymi, nad zakrystiami dachy pulpitowe pod blachą miedzianą (wcześniej dachówką). Elewacje gładkie, zwieńczone uproszczonym belkowaniem. Szczyty nawy i prezbiterium dwukondygnacyjne, ze spływami, ujęte filarkami ze sterczynami. Kruchta zwieńczona trójkątnym, ogzymsowanym szczytem, nad którym niewielkie okienko; w przyziemiu kruchty otwór wejściowy zamknięty łukiem koszowym.

Wnętrze w całości pokryte polichromią ze scenami o tematyce staro- i nowotestamentowej w bogatej oprawie architektury iluzjonistycznej. Ołtarz główny i boczne również malowane iluzjonistycznie.

Dzwonnica (d. dzwonnica-brama) wzniesiona na rzucie prostokąta, dwukondygnacyjna. Murowana z cegły i otynkowana. Nakryta dachem dwuspadowym pod blachą miedzianą. Elewacje parami analogiczne o opilastrowanych narożach, z profilowanymi gzymsami kordonowymi i wieńczącymi. W przyziemiu d. otwory bramne ujęte półkolistą archiwoltą wspartą na kolumienkach. Górna kondygnacja przepruta półkolistymi otworami dzwonowymi ujętymi pilastrami. Pierwotnie w przyziemiu brama sklepiona kolebką z lunetami (ob. składzik). Dawny dom diaka (ob. organistówka) i przytułek - dwa analogiczne parterowe budynki usytuowane w pn.-wsch. i pd.-wsch. narożu cmentarza cerkiewnego, włączone w obrys muru ogrodzeniowego. Wzniesione na planie prostokąta, nakryte dachami dwuspadowym pod blachą. Murowane z cegły i otynkowane, z oszkarpowanymi narożami zewnętrznymi.

Plebania położona na zach. od cerkwi, parterowa, wzniesiona na planie prostokąta, nakryta dachem dwuspadowym pod blachą. Murowana z cegły i otynkowana, z gankiem w elewacji frontowej.

Zabytek dostępny. Możliwość zwiedzania po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Bożena Stanek-Lebioda, OT NID w Lublinie, 18-09-2017 r.