Drożdżownia posiada wartości artystyczne - budynek wzniesiony w stylu historyzującym (neogotyk), zapewne wg. indywidualnego projektu architektonicznego. Posiada również wartości naukowe i historyczne dla poznania dziejów miasta Kętrzyna oraz przemysłu dawnych Prus Wschodnich, obecnie regionu Warmii i Mazur (przemysł fermentacyjny i spożywczy).

Historia

Drożdżownia została wzniesiona w 1886r. przez Hermanna Wilke na terenie dawnych ogrodów zakupionych wcześniej do rodziny Jentzen. Na potrzeby mieszkalno - biurowe wykorzystywano pobliski, dawny dom starosty wzniesiony w połowie XIX w. (obecnie „Zajazd pod zamkiem” przy ul. Struga 3a). H. Wilke zarządzał firmą do 1899 r., a następnie przekazał ją synowi, który kierował fabryką do 1934r. Budynki pozostawały we władaniu rodziny Wilke do 1940r., wówczas sprzedali oni zakład branżowej spółce akcyjnej z Hameln (Nord - West - Deutsche Hefe und Spritewerke - Aktiengeschelschaft). Po zakończeniu drugiej wojny światowej drożdżownia została upaństwowiona, a w lutym 1946 r. ponownie uruchomiona. Zakład funkcjonował w późniejszym okresie pod nazwą Mazurskie Centrum Zaopatrzenia Piekarnictwa "Mazpiek", po 1989 r. także jako Sp. z o.o. (zatrudniająca kilkudziesięciu pracowników). W 2002 r. drożdżownia została przejęta przez francuskiego producenta drożdży piekarskich - firmę Lesaffre Bio-Corporation i była odtąd także związana z fabryką drożdży w Wołczynie na Dolnym Śląsku. W marcu 2005 r. fabryka kętrzyńska wstrzymała produkcję, a następnie została sprzedana osobom prywatnym, we władaniu których pozostaje do dnia dzisiejszego (właściciele zmieniali się). W 2010 r. historyczne budynki drożdżowni wpisane zostały do rejestru zabytków. Obecnie budynki pozostają nieużytkowane.

Opis

Zespół zabudowy drożdżowni zlokalizowany został pomiędzy ulicami Pocztową i Andrzeja Struga, od południa sąsiaduje z zamkiem krzyżackim (ob. muzeum). Budynki ukształtowane w formie litery „U” tworzą wewnętrzny dziedziniec. Historyczny zespół zabudowy drożdżowni tworzą: dwubryłowy budynek produkcyjny, ceglany komin (pozostałość po dawnej kotłowni), budynek gospodarczy (wzniesiony wcześniej, poza rejestrem zabytków), budynek mieszkalno - administracyjny (d. dom starosty, ob. „Zajazd pod zamkiem”, poza rejestrem zabytków). W obrębie zespołu znajdują się także zabudowania współczesne, tj.: dawna kotłownia (ob. przekształcona i zrujnowana) oraz współczesna dobudówka na miejscu jednej z dwóch kotłowni. Budynki drożdżowni pozbawione są obecnie wyposażenia technicznego o charakterze zabytkowym. Nawierzchnia wokół budynków we fragmentach brukowana. Wpisany do rejestru zabytków budynek produkcyjny drożdżowni został wzniesiony z cegły, na kamiennej podmurówce, na planie litery „L”. Jest to obiekt dwubryłowy, podpiwniczony, dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem, przekryty dachem dwuspadowym, krytym dachówką ceramiczną; w zwieńczeniu narożników budynku sterczyny, w elewacjach gzymsy międzykondygnacyjne. Otwory okienne w większości zamknięte łukiem odcinkowym (z wyjątkiem okien w wystawkach dachowych), częściowo zachowana oryginalna stolarka okienna (drewniana i stalowa - typ przemysłowy). Do elewacji bryły wschodniej dostawiona dobudówka (współcześnie przekształcona dawna kotłownia), do elewacji południowej dobudówka mieszcząca zejście do piwnicy. Bryła północna drożdżowni w elewacji północnej połączona z kamiennym murem oporowym. W elewacjach większość otworów okiennych umieszczona w płytkich wnękach zamkniętych ostrołukowo lub łukiem odcinkowym, elewacje zdobią także tynkowane blendy i gzyms. We wnętrzach budynku historycznie zachowane drewniane schody z profilowanymi poręczami, w niewielkich fragmentach posadzka, a także liczne żeliwne slupy konstrukcyjne, w niektórych pomieszczeniach wsparte na stalowych, nitowanych teownikach. Stropy w budynku ceglane, odcinkowe na stalowych teownikach. Więźba dachowa drewniana. Wnętrza wtórnie przekształcone, częściowo także elewacje m.in. poprzez działania związane z procesem produkcyjnym np. montaż instalacji i widny. Historycznie zachowany komin wzniesiony z cegły ze stalowymi obręczami spinającymi. Ogólny stan techniczny budynków dawnej drożdżowni dobry.

Obiekt prywatny, ogrodzony. Niedostępny dla osób postronnych. Możliwe zwiedzanie z zewnątrz.

Oprac. Adam Płoski, OT NID w Olsztynie, 1.09.2014 r.