Wzniesiony w okresie kształtowania się i rozbudowy miasta jest najstarszym zachowanym kościołem katolickim w śródmieściu Katowic. Posiada wysoką wartość artystyczną, historyczną i kulturową w skali regionu.

Historia

Historia budowy kościoła p.w. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Katowicach miała początek w 1862 roku. Wówczas poświęcono kamień węgielny pod budowę katolickiej świątyni, którą ukończono w 1870 r. Autorem projektu był znany wrocławski architekt Alexis Langer. Projekt pierwotnie przewidywał wzniesienie trójnawowej bazyliki na planie krzyża łacińskiego, jednak z uwagi na brak funduszy nawy boczne zastąpiono rzędami kaplic. We wnętrzach znajdują się witraże z przeł. XIX i XX w. projektu wybitnego artysty Adama Bunscha, ucznia Mehoffera. Przedstawiają one symbole cnót chrześcijańskich oraz symbole grzechu. W 2001 r. poddano je dokładnej konserwacji. W latach 70. XX w. kościół utracił część oryginalnego wyposażenia wnętrza, min. ołtarze główny i boczne oraz balaski.

Opis

Kościół usytuowany jest w śródmieściu Katowic przy placu kościelnym im. bp. ks. Emila Szramka, na osi ul. Mariackiej, stanowiąc jej zamknięcie od wschodu. Orientowany, murowany z cegły, licowany piaskowcem. Neogotycki, z wpływami szkoły nadreńskiej. Bryła świątyni rozczłonkowana, oszkarpowana, jednonawowa z transeptem. Jednoprzęsłowe, trójbocznie zamknięte prezbiterium flankowane wieżyczkami. Od pn. przylega do niego prostokątna dwukondygnacyjna zakrystia z oratorium na piętrze. Od zach. do korpusu przystaje czworoboczna wieża, w partii wyższej ośmioboczna, nakryta murowanym hełmem ostrosłupowym, poprzedzona otwartą kruchtą. Pozostałe dwie kruchty boczne mieszczą się w ramionach transeptu. Korpus nawowy. Ramiona transeptu i prezbiterium nakryte są dachami dwuspadowymi. Boczne kaplice nawy nakrywa dach pulpitowy, a kwadratową kaplicę mieszczącą się w narożniku pn.-zach. dach namiotowy. Fasada jednowieżowa. W niższej, czworobocznej partii wieży znajduje się portyk o ostrołukowych arkadach, poprzedzony stopniami z kamienną balustradą i szczytem zwieńczonym kwiatonem. W górnej partii zespół trzech wydłużonych otworów okiennych z maswerkami, zamkniętych łukiem ostrym, ujętych dwuuskokowymi szkarpami. Ponad czworoboczną częścią zwieńczoną balustradą, ośmioboczny fragment z wydłużonymi oknami, pod którymi znajdują się tarcze zegarów. Narożniki tej części wieży wzmocnione są łukami przyporowymi. Całość wieńczy iglica ze sterczynami, żabkami i kwiatonem, a ponad nią krzyż. Elewacje boczne opięte są łukami oporowymi, pomiędzy nimi mieszczą się wydłużone otwory okienne z maswerkami zamknięte ostrym łukiem. Bogaty detal kamieniarski elewacji to maski i rzygacze. Czteroprzęsłowy korpus świątyni sklepiony jest krzyżowo-żebrowo. Nawę oddzielają od kaplic masywne ściany z niewielkimi przejściami tworzącymi ostrołukowe arkady. Od strony zach. w pierwszym przęśle nawy empora muzyczna i kaplica chrzcielna. Okna zdobią witraże z lat 1936-39 autorstwa A. Bunscha.

Obiekt dostępny dla zwiedzających.

Oprac. Dorota Bajowska, OT NID w Katowicach, 22-11-2015 r.