Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

pałac - Zabytek.pl

Adres
Karsko, 17

Lokalizacja
woj. zachodniopomorskie, pow. pyrzycki, gm. Przelewice

Jedna z charakterystycznych dla powiatu pyrzyckiego rezydencji rodu von Schöning, utrzymanych w formach ceglanej architektury z 2.

poł. XIX w.

Historia

Niewielka wieś Karsko powstała w 1817 r. wraz z tutejszym majątkiem lennym, który założył właściciel sąsiednich dóbr w Żukowie, landrat powiatu pyrzyckiego, August Peter Friedrich Sigismund von Schöning na gruntach chłopskich przejętych w wyniku reformy uwłaszczeniowej. Po śmierci założyciela w 1858, oba majątki skupili w swych rękach jego dwaj bratankowie, Carl i August von Schöningowie z Żalęcina. Od 1865 dobra pozostawały w wyłącznym posiadaniu Augusta von Schöninga, a po wygaśnięciu żalęcińskiej linii rodu przeszły w posiadanie linii lubiatowskiej.

W 1884 i 1892 jako właściciel wymieniany był Hermann von Schöning z Lubiatowa „a”, z jego to więc polecenia wzniesiono w 1889 r. zachowany do dziś pałac. Na pocz. w. XX dobudowano dwa boczne aneksy z ryzalitami po obu stronach przedsionka przed głównym wejściem. W latach dwudziestych lub trzydziestych w. XX powiększono jadalnię w narożniku północnym, dobudowując ryzalit od strony dziedzińca. W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych w. XIX powstały przed pałacem okazałe zabudowania gospodarcze. W posiadaniu von Schöningów pozostawało Karsko do końca lat 20. XX w. W 1939 jako właściciel wzmiankowany jest Gustav Karow. Po 1945 majątek przejęty został przez PGR, a od ok. 1991 przez Samorządowe Gospodarstwo Rolne Żuków-Karsko z siedzibą w Karsku. W 1994 r. sprzedany został prywatnej spółce rolnej. Od tego czasu pałac jest siedzibą biura gospodarstwa, służąc zarazem jako rezydencja właścicieli. W latach 1999-2000 przeprowadzono gruntowny remont pałacu. Wymieniono instalacje i pokrycie dachu, odremontowano wnętrza, przekształcono taras ogrodowy, przy którym zbudowano nowe, granitowe schody, wymieniono stolarkę okienną na nową o dawnej formie, odnowiono stolarkę drzwiową, wykonano ozdobne elementy z kutego żelaza, jak balustrady schodów i tarasu, krata w nadświetlu głównych drzwi, czy żyrandole. Zrewaloryzowano park.

Opis

Pałac usytuowany jest na osi alei dojazdowej, biegnącej prostopadle od głównej drogi wiejskiej w kierunku południowo-zachodnim, przez rozległy dziedziniec folwarczny, przy którym zlokalizowane są liczne zabudowania gospodarcze z XIX i 1. połowy XX w. Za pałacem, od strony południowo-zachodniej rozciąga się park, sięgający aż do brzegu jeziora Płoń. Pałac krótszą elewacją z wejściem głównym - zwrócony jest w kierunku południowo-wsch., elewacjami dłuższymi w stronę dziedzińca gospodarczego i parku. Przed głównym wejściem znajduje się kolisty podjazd z parterem kwiatowym.

Pałac jest budowlą o skromnych formach eklektycznych nawiązujących do utylitarnej architektury ceglanej z elementami neogotyku. Założony został na rzucie prostokąta z ośmioboczną wieżą w zachodnim narożniku od strony parku oraz z trójbocznie zamkniętymi ryzalitami przy trzech pozostałych narożach od strony dłuższych elewacji. Najwydatniejszy jest ryzalit w narożniku od strony północnej, ustępują mu płytsze ryzality narożnych aneksów od pd.-wsch., rozmieszczone symetryczne względem przedsionka z głównym wejściem. Taras od strony parku poprzedzają schody. Piętrowy, podpiwniczony korpus pałacu nakryty jest niskim dachem czterospadowym, trójboczne parterowe ryzality oraz przedsionek zwieńczone zostały tarasami, a narożna trójkondygnacyjna wieża - ostrosłupowym hełmem o ośmiobocznej podstawie.

Pałac jest budynkiem murowanym z cegły, nie tynkowanym, na fundamencie z kamienia łupanego. Dachy pokryte zostały dachówką karpiówką.

Efekt barwności elewacji osiągnięto poprzez skontrastowanie czerwonego ceglanego lica z elementami artykulacji z cegły żółtej, mającymi formę poziomych pasów i płycin. Mniejsze z nich obiegają elewacje obu kondygnacji na wysokości parapetów okien (z wyjątkiem ryzalitu pn.), większe rozmieszczone są pomiędzy oknami parteru. Poziome podziały elewacji tworzą gzymsy: cokołowy, kordonowy i wieńczący wraz z biegnącym poniżej fryzem ząbkowym, a także gzymsy parapetowe. Otwory drzwiowe i okienne zamknięte zostały łukiem odcinkowym z wyjątkiem okna klatki schodowej od strony dziedzińca, zamkniętego półkoliście. Krótsza elewacja od strony pd.-wsch. jest symetryczna, trójosiowa z głównym wejściem pośrodku części parterowej. Zachowała się stolarka drzwi z ozdobną kutą kratą z czasów budowy (nadświetle zrekonstruowane). Nad środkowym oknem piętra widnieje data 1889. Środek ośmioosiowej elewacji ogrodowej wyznacza dwuosiowy pseudoryzalit, poprzedzony zadaszonym tarasem ze schodami i zwieńczony trójkątnym szczytem. Wnętrze pałacu ma układ dwu- i półtaktowy. Na parterze, w narożniku południowym położony jest salon, w którym zachował się ceglany kominek z lat trzydziestych w. XX. Na piętro prowadzi dwubiegowa klatka schodowa o granitowych stopniach, usytuowana przy narożniku wschodnim od strony dziedzińca.

Obiekt jest własnością prywatną - dostępny po uzgodnieniu z właścicielem.

Oprac. Maciej Słomiński OT NID Szczecin, 19.11.2014 r.

Rodzaj: pałac

Styl architektoniczny: nieznana

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_32_BK.112531, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_32_BK.403302