Historia

Pierwsza wzmianka o istnieniu kościoła w Karczycach pochodzi z 1335 roku. Obecny wzniesiony ok. 1500 r., przebudowany został ok. 1600 r. w partii prezbiterium. W l. 1564-1654 światynia użytkowana była przez protestantów; po rekatolizacji, od 1758 r. pełniła funkcję kościoła filialnego parafii w Lutyni (obecnie parafii pw. św. Anny w Ramułtowicach). Po 1822 r. wymieniony został dach nad prezbiterium, zerwany w czasie gwałtownej wichury, a także dach i strop nawy. W l. 1880-81 kościół gruntownie odnowiono i wyposażono w stylu neogotyckim staraniem ówczesnego proboszcza F. Kiesela. Wykonawcami prac byli przedsiebiorca budowlany Goebel, mistrz ciesielski Jaithner i wykonujący prace malarskie Tettenborn z Kątów Wrocławskich. Kosciół remontowany w 1965, 1992 (malowanie wnętrza), l. 1995/96 (wymiana więźby dachowej i pokrycia nad prezbiterium, wymiana tynków elewacyjnych i malowanie elewacji) i 1999 r. (przełożenie pokrycia dachowego nawy i zakrystii).

Opis

Kościół usytuowany we wschodniej części wsi, otoczony cmentarzem powiększonym w l. 1880-81, ogrodzonym drewnianym parkanem na kamiennej podmurówce z murowanymi, tynkowanymi słupkami. Kościół gotycko-renesansowy, orientowany, murowany z cegły i częściowo tynkowany, z ceglanymi szczytami i fragmentami ścian bocznych, oskarpowany w partii prezbiterium. założony na planie prostokąta, jednonawowy, z węższym, niższym, dwuprzęsłowym, prosto zamkniętym prezbiterium. Przy prezbiterium od północy zakrystia na planie prostokąta; przy nawie od południa prostokątna kruchta ze szczytem flankowanym pinaklami. Nawa, prezbiterium, zakrystia i kruchta kryte dwuspadowymi dachami ceramicznymi; na chorągiewce z kulą na szczycie zachodnim data „1880”. W kruchcie zamurowany portal z datą „1881” w marmurowym kluczu. Nawa przekryta stropem, prezbiterium sklepieniem kolebkowym z lunetami o wyciągniętych szwach wyrobionych w tynku, dekorowanym tynkowymi pseudozwornikami. Najważniejsze elementy wyposażenia kościoła neogotyckie: ołtarz główny z 1880 r. ufundowany przez proboszcza F. Kiesela (?), z sygnowanym obrazem „św. Helena” autorstwa Ferdinanda Wintera; ambona z ok. 1880 r.; empora, prospekt organowy i balaski z ok. 1881 roku. Ponadto renesansowa chrzcielnica z ok. 1580 r. i dwa secesyjne witraże z ok. 1910 r.. W świątyni zachowana także rzeźbiona w piaskowcu figuralna, dziecięca płyta nagrobna Magdaleny von Eisersdorf (†1583) oraz epitafium Georga Sigismunda von Taubader z Karczyc (†1721). Na południowej elewacji nawy płyta nagrobna pastora Ambrosiusa Richtera (1542-†1612) oraz barokowy obelisk z 2 poł. XVIII w., a także fragment manierystycznego epitafium z ok. 1660 r. w niszy nad wejściem do kruchty południowej. Przed kościołem, od zachodu, zawieszony na metalowej konstrukcji z 1963 r., barokowy dzwon z 1732 r. odlany we Wrocławiu przez ludwisarza Johanna Jacoba Krumpfera. Na cmentarzu od południa klasycystyczny nagrobek Ernsta Friedricha von Kessel (1737-†1785) w formie kanelowanego trzonu kolumny zwieńczonej wazą.

Zabytek dostępny.

Oprac. Beata Sebzda, OT NID we Wrocławiu, 23.05.2017 r.