Jest cennym świadectwem wielokulturowego dziedzictwa Wielkopolski. Z dawnego wyposażenia świątyni zwraca uwagę neobarokowy ołtarz główny oraz malarska dekoracja empory o charakterze ludowym (ornament geometryczno-roślinny, postaci i sceny ze Starego Testamentu).

Historia

Wieś Kamień (wcześniej m. in. Camyonki, Camena, Kamionki, niem. Hohenfier) położona jest w gminie Złotów, ok. 10 km na pn. zach. od miasta. Należy do jednych z najstarszych miejscowości na terenie ziemi złotowskiej, wzmiankowana już w 1225 r. Nazwa Kamień pojawia się w 1766 r. Była to wieś szlachecka, wchodząca w skład klucza radawanickiego dóbr złotowskich. W 1607 należała do Jana Potulickiego, od którego otrzymała przywilej, zwalniający miejscowych kmieci z szeregu powinności, potwierdzony później przez kolejnych dziedziców - Zygmunta i Andrzeja Karola Grudzinskich. Po roku 1683 właścicielem Kamienia był Jakub Działyński, który odsprzedał wieś wraz z całym kluczem radawnickim Janowi Wigandowi von Osten. Transakcja ta sfinalizowana została w 1719 r. W 1772 r. ziemia złotowska znalazła się w zaborze pruskim. W 1817 r. dobra radawanickie przeszły w ręce rodziny Goetzendorf-Grabowskich. W okresie międzywojennym Kamień pozostawał w granicach Niemiec.

Najstarszy kościół katolicki w Kamieniu, noszący wezwanie św. Małgorzaty, wzniesiony został po 1619 r. z fundacji ówczesnego dziedzica - Zygmunta Grudzińskiego. Kiedy w połowie XVII w. ludność katolicka wymarła w wyniku epidemii cholery - świątynię przejęli protestanci. W 1803 r. wznieśli oni kolejny kościół. Budynek ten zachował się do dziś. Wkrótce po zakończeniu drugiej wojny światowej kościół przejęty został przez katolików. Po 2000 r. przeprowadzono gruntowny remont budynku. Obecnie świątynia pełni funkcję kościoła filialnego parafii pw. Św. Barbary w Radawnicy.

Opis

Kościół pw. św. Małgorzaty położony jest w środkowej części wsi. Świątynia jest orientowana. Teren dawnego cmentarza przykościelnego otoczony jest nowym ogrodzeniem z metalowej siatki. Po jego stronie północnej ustawiono szereg żeliwnych krzyży nagrobnych z 2 połowy XIX w. W północno-wschodnim narożniku cmentarza znajduje się drewniana dzwonnica w formie krosna (niegdyś oszalowana), wzniesiona w 1 połowie XIX w., kryta dwuspadowym dachem. Na dzwonnicy zawieszono dwa dzwony z lat 1632 i 1636.

Kościół jest budynkiem salowym, wzniesionym na planie prostokąta, zamkniętym od wsch. trójbocznie. Nakrywa go dach dwuspadowy, nad zamknięciem wschodnim - trójpołaciowy.

Świątynię wzniesiono z drewna, na kamiennej podmurówce, w konstrukcji szkieletowej, wypełnionej cegłą, a od wewnątrz gliną. Wnętrze otynkowane. Dach pierwotnie pokryty był dachówką ceramiczną, obecnie - imitacją dachówki wykonaną z papy. Wnętrze nakrywa drewniany strop belkowy, podbity deskowaniem.

Kompozycja elewacji oparta jest na kontraście ciemnych drewnianych belek konstrukcji i wypełnień z czerwonej, nieotynkowanej cegły. Wejścia i okna świątyni są prostokątne. Główne wejście do kościoła znajduje się w północnej ścianie budynku, wejście boczne - w ścianie wschodniej prezbiterium. W czteroosiowych elewacjach bocznych umieszczono duże, wielokwaterowe okna w drewnianych obramieniach. Podobne okna znajdują się w elewacji zachodniej oraz północno-wschodniej ścianie prezbiterium, natomiast ponad wejściem wschodnim i w szczycie zachodnim umieszczono okna nieco mniejsze.

Wnętrze kościoła zostało otynkowane. W zachodniej jego części wbudowano drewniane empory wsparte na słupach i zastrzałach. Zachowały się empory przy ścianie zachodniej oraz przy ścianie południowej. Parapet empory ozdobiony został polichromią o charakterze ludowym, przedstawiającą m. in. postacie i sceny ze Starego Testamentu. Pod emporą zachodnią wydzielono zakrystię. Wyposażenie świątyni obejmuje m. in. neobarokowy ołtarz główny z pocz. XIX w., pierwotnie z obrazem Chrystusa Ukrzyżowanego, zastąpionego obecnie obrazem współczesnym Matki Boskiej Nieustającej Pomocy (dawny obraz ołtarzowy zawieszony został na ścianie). Na uwagę zasługuje też chrzcielnica. W miejscu zdemontowanej ambony umieszczono polichromowane deski z nieistniejącej części empory.

Kościół dostępny. Informacje o parafii i godzinach Mszy Św. Na stronie diecezji bydgoskiej: diecezja.bydgoszcz.pl

Oprac. Krzysztof Jodłowski, OT NID w Poznaniu, 23-06-2017 r.