Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

zespół dworsko-parkowy - Zabytek.pl

zespół dworsko-parkowy


dwór 1833 r. Kamesznica

Adres
Kamesznica

Lokalizacja
woj. śląskie, pow. żywiecki, gm. Milówka

Założony przez Marcelego i Teresę Potockich zespół dworsko-parkowy w Kamesznicy stanowi dobrze zachowany i czytelny przykład parku podworskiego.

Ukształtowany w stylu krajobrazowym park wraz z historyczną zabudową posiada istotne wartości artystyczne i architektoniczne w skali regionu, zabudowania gospodarcze stanowią dodatkowo istotny przykład tradycyjnego budownictwa miejskiego na terenie żywiecczyzny. O wysokiej klasie i wartości założenia świadczy również zachowany do dzisiaj bogaty i wielogatunkowy starodrzew dzięki któremu cały zespół parkowy zyskał miano pomnika przyrody.

Historia

Kamesznica stanowi jedną z najstarszych osad powiatu żywieckiego. Położona przy drodze kupieckiej tzw. ,,cesarce’’ wieś została założona w XVII wieku na terenie byłego osiedla pasterskiego. Po śmierci wojewody wałaskiego w 1720 roku obszar ten przeszedł w posiadanie dworu żywieckiego, a na jego terenie Franciszek Wielkopolski wybudował dwór z towarzyszącą zabudową folwarkową.  Obecny wygląd zespołu został ukształtowany w latach 30 XIX wieku, w 1831 roku Kamesznica przeszła z rąk posła Marcina Badeniego i stała się własnością Marcelego i Teresy Potockich. Powstał wówczas malowniczy kompleks dworsko-parkowy, który oprócz murowanego dworu, budynku dawnej kancelarii oraz parku tworzy powstała w 1. połowie XIX wieku zabudowa gospodarcza. W 1846 roku majątek Kamesznicy zakupił Karol Ludwik Habsburg i przekształcił go w siedzibę Zarządu Lasowego Kamesznicy, rolę tą pełnił nieprzerwanie do 1939 roku. W 1851 roku na północny-wschód od dworu na terenie parku powstała kaplica pw. Matki Boskiej Szkaplernej (pierwotnie św. Teresy), rozbudowana w latach 50 XX wieku. Obecnie zabytkowa zabudowa stanowi własność prywatną, teren parku jest ogólnie dostępny, pełniąc funkcje rekreacyjne i wypoczynkowe dla turystów i mieszkańców wsi.

Opis

Zespół dworsko-parkowy w Kamesznicy zlokalizowany jest w obrębie niewielkiej doliny rzecznej na wschód od Rezerwatu Barania Góra. Teren ten jest własnością Nadleśnictwa Węgierska Górka i stanowi jedną z czterech edukacyjnych ścieżek przyrodniczo-leśnych ,,Park Dworski w Kamesznicy’’. Wpisany w rzut zbliżony w kształcie do wydłużonego prostokąta, na osi dłuższej północ-południe park zajmuje obszar ponad 7,5 ha. Interesujący pod względem kompozycyjnym zespół składał się pierwotnie z ogrodu dworskiego o bardziej usystematyzowanym charakterze, ukształtowanym w oparciu o liczne wnętrza oraz tarasy ogrodowe przechodzące płynnie w założony na północ od dworu i budynku kancelarii park w stylu krajobrazowym. Zabudowa rezydencjonalna w postaci klasycystycznego parterowego dworu, wzniesionego na rzucie prostokąta z delikatnie wysuniętym ryzalitem w elewacji frontowej oraz budynku kancelaryjnego konstrukcji mieszanej drewniano-murowanej z czworoboczną wieżą zegarową nakrytą baniastym hełmem znajdują się w części południowo-zachodniej, pierwotnie prowadziła do nich nieczytelna dziś aleja wzdłuż ul. Dworkowej. Zgodnie ze studium historycznym parku oraz planem sytuacyjnym z 1844 roku zabudowie dworku towarzyszyły dobrze wykształcone wnętrza w postaci ogrodu kwiatowego, warzywnego oraz sadu, na wschód od dworu znajdowała się natomiast niewielka oranżeria przekształcona wtórnie w lamus. Na północ od ogrodu ozdobnego znajdują się niewielkie ruiny stanowiące prawdopodobnie pozostałość po mauzoleum Potockich.  W części południowo-zachodniej zlokalizowano zabudowania gospodarcze tj. szopę, stajnie oraz suszarnie szyszek. Położony na północ od zabudowy kompleks parku krajobrazowego ukształtowano w harmonii do przepływających w sąsiedztwie potoków Janoszka, Złatna oraz Czubkowa, wzbogacając dodatkowo kompozycję o naturalnie poprowadzone sztuczne cieki, staw położony na zachód od dworu oraz ocembrowane źródła. Poprowadzonym malowniczo ścieżką towarzyszą kępy drzew oraz otwarcia widokowe na pobliskie pola uprawne. Na terenie parku zachowały się liczne okazy wielogatunkowego starodrzewu w postaci: lip, sosny wejmutki, brzóz, kasztanowców, klonów, jesionów oraz świerków co pozwoliło na uznanie całego założenia za pomnik przyrody. Zgodnie z materiałami źródłowymi oraz śladami po małej architekturze można jednoznacznie stwierdzić, iż na terenie parku w czasach jego świetności znajdowały się altany ogrodowe. Do dzisiaj zachowała się położona na wschód od parku kaplica Matki Boskiej Szkaplerznej, przepływającemu w jej sąsiedztwie źródełku miejscowa ludność przypisuje uzdrowicielską moc.

Park ogólnie dostępny, poszczególne obiekty stanowią własność prywatną - dostępne jedynie z zewnątrz. Kaplica Matki Boskiej Szkaplerznej otwierana w dzień odpustu, tj. 16 lipca.

Oprac. Agata Mucha, OT NID w Katowicach, 12.10.2015 r.