Historia

Wieś Jutrzyna założona została na prawie niemieckim przez templariuszy z Oleśnicy Małej. W 1314 roku przejęta została wraz z tamtejszą komandorią przez joannitów i pozostawał ich własnością do czasów sekularyzacji w 1810 r.   Następnie do 1945 roku była w posiadaniu rodziny von York. Murowany kościół w Jutrzynie wzniesiony został w 4. ćw. XIII w. Jako parafialny wzmiankowany był w 1335 roku. Około roku 1600 do nawy od zach. dobudowano wieżę oraz kruchtę przy elewacji północnej. W roku 1714 kościół został gruntownie przebudowany, mianowicie zburzono prezbiterium i na jego miejscu wzniesiono nową nawę przykrytą sklepieniem kolebkowym z lunetami. Pierwotna nawa przekształcona została w prezbiterium. W roku 1836 w czasie pożaru uszkodzone zostały sklepienia. Ok. roku 1870 przemurowano gotyckie okna prezbiterium na zamknięte łukiem pełnym. W 1. dekadzie XX w. przeprowadzono remont elewacji i założono nowy wysoki ostrosłupowy hełm wieży. W 1945 roku, w czasie działań wojennych kościół został uszkodzony. Remont przeprowadzono w 1961 roku. Silnie zniszczony hełm zastąpiono niewysokim wielopołaciowym dachem.

Opis

Kościół położony w jest w zachodniej części rozległego, zabudowanego nawsia, otoczony dużym prostokątnym cmentarzem, ogrodzonym murem. Prezbiterium zwrócony jest na zachód. Wzniesiony został z łamanego granitu, tynkowany. Gotycko-barokowy, jednonawowy z dwuprzęsłowym prezbiterium, stanowiącym nawę pierwotnego średniowiecznego kościoła oraz z dostawioną od zach., na osi, czterokondygnacyjną wieżą. Od płn. przy prezbiterium oraz od płd. przy nawie kruchty. Prezbiterium przykryte jest sklepieniem krzyżowo-żebrowym wspartym na służkach oraz na kolumnach i wielobocznych półfilarach o kielichowych kapitelach datowanych na 4. ćw. XIII w. Nawa sklepiona została kolebką z lunetami, przyziemie wieży, w którym znajduje się zakrystia, sklepieniem krzyżowym. Korpus nawowy oszkarpowano wąskimi przyporami. Otwory okienne korpusu i prezbiterium zamknięte są łukiem pełnym. Portal wejścia głównego, we wschodniej elewacji nawy późnobarokowy w formie wyrobionej w tynku płaskiej dekoracji, złożonej z par lizen, dźwigających odcinkowy naczółek, nad którym umieszczona została wysoka blenda, zamknięta łukiem pełnym, w której ustawiono drewniany krucyfiks z datą „1904”. Czterokondygnacyjna wieża, o elewacjach zwieńczonych niewysokimi trójkątnymi naczółkami, współcześnie przykryta została niewysokim wielopołaciowym dachem. Schodkowy szczyt frontowej elewacji kruchty północnej uzyskał bogatą dekorację złożoną z trzech półkoliście zamkniętych blend, ujętych pilastrami, zwieńczonych trójkątnymi naczółkami. W kruchcie północnej przy prezbiterium zachowany jest ostrołuczny portal wewnętrzny, pochodzący z 4 ćw. XIII w., z kolumnami o talerzykowych głowicach. W otworze drzwiowym zamocowane są drzwi z ok. 1600 r., z ozdobnymi okuciami. Kościół posiada bogate późnobarokowe wyposażenie oraz  neogotycki prospekt organowy. W zachodniej ścianie prezbiterium zachowane jest XVI-wieczne sakramentarium zabezpieczone kratą przewleczkową.

Obiekt dostępny.

Oprac. Maria Czyszczoń, OT NID we Wrocławiu, 18.03.2016 r.