Historia

Zagroda „Sołtysów” wybudowana została w 1861 r. z fundacji Jakuba Sołtysa, jurgowskiego gospodarza. Drewno na budowę sprowadzone zostało z lasów znajdujących się obecnie po stronie słowackiej. Właścicielami zagrody byli kolejno spadkobiercy Sołtysów w linii męskiej: Jakub, Maciej, Szymon i Jakub Sołtysowie. Jakub Sołtys, urodzony 20 czerwca 1918 r. mieszkał w zagrodzie do 1942 r., a następnie zakupił nowy dom w innej części wsi. W zagrodzie mieszkała dalsza rodzina Jakuba. W latach 1982-1985 przeprowadzono kompleksowy remont zagrody, która stała się Muzeum Kultury Ludowej Spisza - Oddziałem Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem.

Opis

Zagroda usytuowana jest w środkowej części wsi, pośród zwartej zabudowy. Chałupę od drogi oddziela mały ogródek kwiatowy, wydzielony drewnianym płotem sztachetowym. Zagroda składa się z chałupy stojącej szczytem do drogi i przylegającego do niej od zachodu budynku gospodarczego. Chałupa założona jest na planie prostokąta, półtoratraktowa o układzie pomieszczeń izba - sień i komora. W sieni znajduje się zejście do małej piwniczki umieszczonej pod komorą. Drewniana, wybudowana jest w konstrukcji zrębowej. Ściany wzniesione zostały z belek świerkowych, wiązanych na węgłach „na rybi ogon”. Szpary pomiędzy belkami wypełnia mech. Posadowiona jest na kamiennych „peckach” umieszczonych pod węgłami i węzłami konstrukcyjnymi. Podwaliny wykonane są z ciętych na pół brusów świerkowych wiązanych na „kłódkę” (zamek). Przestrzeń między podwalinami a gruntem wypełniona jest gliną. Nakryta jest dachem dwuspadowym, przyczółkowym z dymnikiem, krytym gontem i dranicami. Strop nad izbą deskowy z deskami wspartymi na tragarzach opartych na sosrębie, posiadającym profilowanie ciesielskie. Podłoga w izbie i komorze z desek ułożonych na legarach, w sieni płasko ułożone kamienie. Okna małe, prostokątne, krosnowe, jednoskrzydłowe, sześciokwaterowe. W wejściu do budynku odrzwia belkowe, z jednoskrzydłowymi drzwiami deskowymi, spągowymi. W izbie zachował się piec kuchenny z trzonem chlebowym, zbudowany z kamienia i cegły. Budynek gospodarczy drewniany, konstrukcji zrębowej, zbudowany jest na planie prostokąta. Składa się ze stajni i owczarni. Nakrywa go dach dwuspadowy, pokryty dranicami. We wnętrzu stajni i owczarni zachowały się żłoby dla zwierząt. W chałupie mieści się ekspozycja stała „Gospodarstwo spiskie z przełomu XIX i XX w.” Obrazuje życie codzienne mieszkańców Spisza. Eksponowane jest wyposażenie izby z półką na naczynia, malowaną skrzynią, obrazami, kołowrotkiem, odzieżą itd.

Zabytek dostępny w godzinach pracy Muzeum.

Oprac. Olga Dyba, 08.07.2014 r.