Poznaj lokalne zabytki


Wyraź zgodę na lokalizację i oglądaj zabytki w najbliższej okolicy

Zmień ustawienia przeglądarki aby zezwolić na pobranie lokalizacji
Strona korzysta z plików cookies. Dowiedz się więcej.

kaplica pw. św. Jana Chrzciciela - Zabytek.pl

kaplica pw. św. Jana Chrzciciela


kaplica XVII w. Jerzmanowice

Adres
Jerzmanowice

Lokalizacja
woj. małopolskie, pow. krakowski, gm. Jerzmanowice-Przeginia

Kaplica pw.św.Jana Chrzciciela w Jerzmanowicach stanowi przykład i cennej barokowej architektury sakralnej powstałej pod wpływem włoskich inspiracji.

Autorstwo projektu przypisywane jest włoskiemu architektowi Janowi Solariemu.

Historia

Kaplica w Jerzmanowicach wraz ze szpitalem dla ubogich została ufundowana przez pochodzącego z Jerzmanowic, krakowskiego mieszczanina i kupca Jana Sroczyńskiego. Świątynia została zbudowana jako jednonawowa z półkolistą absydą, sklepiona, o podziałach pilastrowych z fasadą o trójkątnym przyczółku ujętym spływami, z cegły, na kamiennych fundamentach w latach 1684-1696. Konsekracja kaplicy szpitalnej pw. Św. Jana Chrzciciela odbyła się w lipcu 1688 r., zaś uroczysta erekcja szpitala z kaplicą dokonała się w grudniu 1696 r., już po śmierci fundatora. Autor projektu architektonicznego jest nieznany. Na podstawie podobieństw stylowych historycy sztuki wiążą go z nazwiskiem Jana Solariego - architekta, który projektował m. in. Kościół wizytek w Krakowie. W miejscowej tradycji kaplica kojarzona była przez wieki z Janem III Sobieskim i jego wyprawą wiedeńską z 1683 r. Według tej tradycji król miał zatrzymać się w Pieskowej Skale, a jego żołnierze w okolicznych wsiach królewskich, m.in. w Jerzmanowicach, które to wydarzenia miały mieć związek z powstaniem kaplicy. W latach 1740-1747 dobudowano od zachodu kruchtę wejściową. Kryty gontem dach kaplicy był do 1830 r. kilkakrotnie wymieniany. Od połowy XIX w. nieużytkowana kaplica popadała w ruinę, w czasie II wojny światowej była wykorzystywana jako magazyn narzędzi. W latach powojennych usunięto z kaplicy ambonę i chór wraz z organami. Po wpisie obiektu do rejestru zabytków przeprowadzono w latach 1956-1957 prace budowlano-konserwatorskie, kolejne prace w 2000 r. i konserwację drewnianego ołtarza południowego w latach 2003-2005.

Opis

Kaplica pw. św. Jana Chrzciciela w Jerzmanowicach zwana także „kaplicą na gościńcu” usytuowana była przy dawnym trakcie z Krakowa do Olkusza, obecnej drodze nr 94. Wzniesiona z kamienia i cegły zachowała się do dzisiaj w zasadniczo nie zmienionym stanie pierwotnym. Jest to świątynia orientowana, murowana z cegły na kamiennym fundamencie, zbudowana na rzucie prostokąta, jednonawowa z półkolistą absydą, z niewielką zakrystią od północy i kruchtą dobudowaną od zachodu. Korpus przykryty jest sklepieniem kolebkowym z lunetami, absyda sklepieniem hemisferycznym. Kaplica przykryta jest dachem jednokalenicowym, krytym gontem. Od strony zewnętrznej bryła kościoła charakteryzuje się bogato ukształtowaną, dwukondygnacyjną fasą i prostymi w formie elewacjami bocznymi, których skromna artykulacja tworzy podziały odpowiadające podziałom obserwowanym we wnętrzu. Elewacja frontowa została bogato ukształtowana. Posiada cztery pilastry i dwie kondygnacje. Została podzielona wydatnym, mocno profilowanym gzymsem załamującym się na pilastrach. W środkowej części, tuż nad gzymsem znajduje się półkoliste okno w metalowych ramach, z prostokątnymi podziałami, do którego dostęp był kiedyś z poziomu chóru. W dolnej części, po obu stronach kruchty znajdują się owalne, sferycznie przesklepione wnęki. Cennym elementem wyposażenia jest manierystyczny ołtarz w kształcie tryptyku ujętego strukturą architektoniczną, odrestaurowany na początku XXI w.

Obiekt dostępny z zewnątrz.

Oprac. Tomasz Woźniak, OT NID w Krakowie, 02.08.2014 r.

Rodzaj: kaplica

Styl architektoniczny: barokowy

Materiał budowy:  ceglane

Forma ochrony: Rejestr zabytków, Ewidencja zabytków

Inspire id: PL.1.9.ZIPOZ.NID_N_12_BK.194032, PL.1.9.ZIPOZ.NID_E_12_BK.365864