Historia

W 1465 r. jako właściciele Jerzmanowej (do 1945 r. - Hermsdorf) wzmiankowani byli w dokumentach Bernhard i Hans von Los. Z tym rodem wiązać można powstanie renesansowej siedziby szlacheckiej, której relikty datowane na 2 połowę XVI stulecia czytelne są w obecnej budowli pałacowej. Pod koniec XVI w. Jerzmanowa przechodzi na własność rodziny von Mutschelnitz. W okresie wojny trzydziestoletniej dwór pozostawał niezamieszkały. W 1658 r. dobra w Jerzmanowej zostały przekazane w lenno rodzinie von Rottenburg. W 2 ćw. XVIII w. Jerzmanowa należała do Heinricha II Georga barona von Sack — fundatora zachowanej budowli pałacowej. W 1760 r. Jerzmanowa należała do książąt z Siedliska, w 1791 r. do rodziny von Schönaich, w 1830 r. - von Rochow. Od ok. 1845 r. do końca XIX w. właścicielem majątku była rodzina Moderow, a od ok. 1900 r. do 1945 r. rodzina von Hoyos.

Pałac barokowy w obecnej formie wzniesiony został ok. 1730 r. w wyniku rozbudowy renesansowego dworu z 2 poł. XVI w., przebudowany był w 2 poł. XIX w. i ok. 1910 r., remontowany w 1964 r.

Początki założenia ogrodowego sięgają zapewne 2 połowy XVI w. — czasu powstania siedziby renesansowej. Ogród barokowy założony został równolegle z budową pałacu w 1 poł. XVIII w.

Opis

Barokowy pałac jest budowlą murowaną, wzniesioną na planie prostokąta, dwukondygnacyjną, nakrytą dachem łamanym z lukarnami i powiekami. Bryła pałacu rozczłonkowana została ryzalitami bocznymi; oś fasady podkreślona ryzalitem zwieńczonym trójkątnym naczółkiem, z wejściem poprzedzonym trójarkadowym portykiem na filarach z jońskimi pilastrami. Środkową arkadę zdobi kamienna, bogato dekorowana, barokowa balustrada. Wnętrze pałacu w układzie dwu- i trójtraktowym, z holem sklepionym krzyżowo oraz stiukową dekoracją sufitów.

Przed fasadą pałacu założony został rozległy dziedziniec honorowy na planie wydłużonego prostokąta. Przy dłuższych bokach dziedzińca wzniesione zostały oficyny i budynki folwarczne. Głównym elementem kompozycyjnym i osią barokowego założenia parkowego jest szeroki kanał wodny biegnący prostopadle do bocznej elewacji pałacu. Południowo-wschodnią część założenia zajmowało porośnięte lasem naturalne wzniesienie, które mogło początkowo pełnić funkcję bosketu, w 4 ćw. XIX w. zaadaptowane na park postromantyczny.

Zabytek dostępny.

oprac. Bogna Oszczanowska, OT NID we Wrocławiu, 21-10-2015 r.