Usytuowanie i opis

Relikty zamku są zlokalizowane na południowo-wschodnim zboczu Kozińca (462 m n.p.m.), położonym w obrębie Wzgórz Dziwiszowskich, w zakolu Bobru, około 5 km na wschód od centrum Jeleniej Góry.

W związku ze znacznym zniszczeniem pozostałości zamku trudno ustalić jakie było jego rozplanowanie. Zachowały się niewielkie fragmenty murów wysokości 50-80 cm i mur oporowy wysokości 2,2 m. Mury zbudowano z łamanego granitu łączonego wapienno-piaskową zaprawą.

Historia

Zamek/strażnica jest datowany na podstawie badań archeologicznych na XIV-XV wiek.

Według Efraima Ignatiusa Naso (1667) zamek na Kozińcu zbudował w 1198 książę Bolesław Wysoki na miejscu „pogańskiej świątyni”. Z kolei J. G. Knie podaje, że zamek powstał około 1289, za czasów Bolka I świdnickiego. Nie ma jednak podstaw do tak wczesnego datowania obiektu. Odkryta w trakcie badań archeologicznych jednorodna ceramika wskazuje, że obiekt raczej nie może być starszy niż XIV wiek. Podobno strażnica funkcjonowała do roku 1428 (informacje z kronik jeleniogórskich), gdy załoga ją opuściła i podpaliła, aby nie została wykorzystana militarnie przez oddziały husyckie.

Stan i wyniki badań

W 1998 roku przeprowadzono badania powierzchniowe i sondażowe (7 sondaży), zaś w 2001 badania w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski.

W trakcie badań sondażowych odkryto ceramikę datowaną na XIV-XV wiek, przedmioty metalowe (3 gwoździe i ołowiana łezka), fragmenty cegieł i kafli piecowych, żużle szklane(?), kości zwierzęce.

Lokalizacja zachowanych fragmentów murów i konfiguracja terenu pozwalają przypuszczać, że pierwotnie mur obronny tworzył obwód o wymiarach 30 na 14 m. W centrum tego obszaru, na niewielkim plateau mógł znajdować się jakiś budynek. Część otoczoną murem obronnym i wierzchołek wzniesienia dzieli obniżenie (może naturalna fosa). Z obniżenia na szczyt prowadzą wykute w skale schody. Na szczycie nie znaleziono wprawdzie śladów zabudowy związanej ze strażnicą, ale według M. Chorowskiej i zespołu w tym miejscu, najwyższym w okolicy, musiała istnieć np. wieża obserwacyjna.

Zabytek dostępny. Przez Koziniec biegnie Szlak Zamków Piastowskich (zielony).

Oprac. Donata Trenkler, OT NID we Wrocławiu, 01.10.2014 r.