Należy do nielicznych w Małopolsce drewnianych świątyń z dwuwieżową fasadą zachodnią, o inspiracjach płynących z sakralnej barokowej architektury murowanej. Co istotne, kościół przetrwał do dnia dzisiejszego w stanie niemal niezmienionym od chwili budowy (za wyjątkiem zmiany wystroju wnętrza).

Historia

Kościół zbudowany został w 1770 r. z fundacji Ignacego Załuskiego, starosty chęcińskiego i ojcowskiego, dziedzica Jasienicy oraz jego żony Marianny z Dębińskich. Konsekrowany został w 1798 r. Wystrój wnętrza zmieniono w 1870 r.: malarz Jan Tabiński pokrył wówczas ściany i stropy iluzjonistyczną polichromią. Kościół był wielokrotnie remontowany: w 1881 r. (wymiana pokrycia dachów z gontu na blachę), w okresie międzywojennym (m.in. przemalowanie polichromii przez Mariana Strońskiego, w latach 60. XX w. (wymiana zewnętrznego szalunku), w latach 1997-2004 (prace konserwatorskie we wnętrzu przy polichromii i wyposażeniu) oraz w ostatnich latach (konserwacja pokrycia dachowego i szalunku ścian).

Opis

Kościół znajduje się przy drodze lokalnej prowadzącej z Jasienicy do Orzechówki; położony jest na łagodnym zboczu wzgórza. W obwodzie ogrodzenia od strony południowej usytuowana jest parawanowa kamienna dzwonnica, wzniesiona w 1928 r. wg projektu architekta Stanisława Bergmana z Krosna, a od wschodu XIX-wieczna kaplica Matki Bożej Niepokalanie Poczętej. Od strony drogi ogrodzenie wzmocnione jest kamiennym murem. W granicach ogrodzenia występują okazy starodrzewu.

Trójdzielny układ kościoła złożony jest z: prezbiterium na rzucie wydłużonego prostokąta, zamkniętego od wschodu trójbocznie, szerszego korpusu nawowego na rzucie zbliżonym do kwadratu oraz obszernej kruchty od zachodu (rzut zbliżony do kwadratu), do której po bokach przylegają dwie wieże na rzutach kwadratu. Plan kościoła wzbogacają przybudówki: przy prezbiterium - zakrystia (od północy) i składzik (od południa) na rzutach prostokątów oraz niewielka kruchta poprzedzająca południowe wejście do nawy. Trójdzielny układ dobrze czytelny jest w bryle kościoła.

Prezbiterium i nawa mają tę samą wysokość ścian, ale nakryte są osobnymi dwuspadowymi dachami o różnej wysokości kalenic (dach nawy wyższy, zamknięty od wsch. i zach. trójkątnymi szczytami). Na kalenicy dachu nawy (w jego wschodniej części) wzniesiona jest sześcioboczna wieżyczka na sygnaturkę z baniastym hełmem i latarnią zwieńczoną kopułką. Kruchta zach. niższa od ścian kościoła z dwuspadowym dachem zamkniętym trójkątnym szczytem i z nadwieszonym nad wejściem daszkiem ze szczytem o trójlistnym wykroju. Wieże są wysokości równej z korpusem nawowym, nakryte baniastymi hełmami z latarniami o cebulastych kopułkach. Ściany prezbiterium i korpusu obiega profilowany gzyms wieńczący. Kościół jest orientowany, wybudowany z drewna w konstrukcji zrębowej, na kamienno-ceglanym podmurowaniu. Ściany wzmocnione są lisicami, szalowane pionowo deskami z listwowaniem i rozczłonkowane pseudopilastrami. Wieże o konstrukcji słupowo-ramowej, szalowane i opilastrowane w narożach. Pod prezbiterium znajdują się murowane, przesklepione krypty. Pokrycie dachów stanowi blacha. Wnętrze jest trójprzestrzenne, trójnawowe - nawy boczne wydzielone są dwiema parami opilastrowanych słupów z arkadami o półkolistym spłaszczonym łuku. Stropy są płaskie, nad nawą główną i prezbiterium - wspólny z fasetą. Wnętrze dekorowane jest figuralno-ornamentalną polichromią iluzjonistyczną z 1870 r. autorstwa Jana Tabińskiego, która została przemalowana w 1930 r. przez Mariana Strońskiego. Wartość świątyni podnosi też bogate, głównie rokokowe wyposażenie, na które składają się przede wszystkim: ołtarz główny, dwa ołtarze boczne, prospekt organowy, ambona, Grupa Pasji na belce tęczowej. W ołtarzu głównym gotycki obraz Koronacji Matki Bożej z XV w.

Obiekt dostępny przez cały rok, możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Anna Fortuna-Marek, OT NID w Rzeszowie, 24-09-2015 r.