Obiekt posiada ciekawą dekorację w formie malowideł umieszczonych na elewacjach i płycinach nadokiennych z l. 80. XX wieku. Odtworzenie pierwotnych malowideł z końca XIX w. było ze względu na stopień zniszczenia wówczas niemożliwe. Dworzec kolejowy w Jarocinie posiada cechy typowe dla pruskiej architektury kolejowej i przemysłowej z 4 ćw. XIX wieku oraz charakterystyczny wystrój wnętrza dla przełomu XIX/XX w.

Historia

W XIX wieku budowa wielu linii kolejowych odbywała się staraniem i dzięki środkom przedsiębiorców prywatnych, gdyż skarb państwa nie był w stanie ponosić ogromnych kosztów budowy infrastruktury kolejowej. Ogromną rolę w planowaniu i rozwoju sieci kolejowej odgrywały na terenie ziem zaboru pruskiego, czyli większości Wielkopolski, względy i potrzeby militarne. Pierwsza linia kolejowa z Poznania do Stargardu Szczecińskiego powstała dzięki środkom kupców szczecińskich i berlińskich w l. 1846-48. W następnych latach wybudowano linie do Wrocławia, Gubina i Bydgoszczy. W 1872 roku rozpoczęła się budowa linii kolejowej Poznań - Jarocin - Ostrów Wlkp. - Kluczbork, której projekt powstał w Poznaniu, a jej akcjonariuszami byli kupcy i bankierzy z Berlina i Szczecina oraz gmina miejska z Poznania. W tym samy czasie oddano do użytku drugą linię przebiegającą przez Jarocin z Gniezna do Oleśnicy. Stację kolejową wybudowano w Jarocinie na gruntach folwarku Bogusław, będącego własnością książąt Radolinów z Jarocina. Początkowo stacja posiadała 2 perony, które obsługiwały dwie przechodzące przez Jarocin linie. W l. 1884-86 obie linie stały się własnością państwa. Pieniądze na wykup pochodziły z kontrybucji francuskiej po wojnie prusko-francuskiej (1870-71). W 1888 roku otwarto nową linię z Jarocina do Leszna. Zbudowano wówczas dodatkowy peron po zachodniej stronie dworca. W 1887 roku utworzono powiat jarociński. Rozbudowa stacji jarocińskiej miała zapewne miejsce do końca XIX i jeszcze na pocz. XX wieku.

- oddanie do użytku linii kolejowych z Gniezna przez Jarocin do Oleśnicy oraz z Poznania do Kluczborka w 1875 roku.

- budowa pierwszego dworca w Jarocinie w 1875 roku

- budowa obecnego dworca kolejowego po 1886 roku (architekt nieznany)

- powstanie pierwotnej dekoracji malarskiej - kon. XIX w.

- l. 1979-83 - wymiana stropów drewnianych na ceramiczne; przebudowa kas biletowych; wykonanie malowideł zewnętrznych wg nowego projektu.

- l. 1987-88 - modernizacja części gastronomicznej dworca.

Opis

Stacja PKP w Jarocinie usytuowana jest w płd.-zach. części miasta, na terenie ograniczonym od płn. aleją Niepodległości, od wsch. ul. Sienkiewicza, od zach. ul. Ceglaną i terenem tartaku. Dojazd na dworzec prowadzi ul. Dworcową wybrukowaną kostką granitową oraz obsadzoną lipami i klonami, od strony al. Niepodległości. Dworzec znajduje się na płd. krańcu tej ulicy, która kończy się zajazdem i gazonem obsadzonym żywotnikami.

Dworzec kolejowy w Jarocinie jest budynkiem wąskofrontowym, ustawionym na osi północ-południe, frontem zwróconym na północ, na ul. Dworcową. Elewacjami bocznymi skierowany na perony - zachodnią na peron 1 i 2, wschodnią na peron 3 i 4. Obiekt składa się z trzech „segmentów” różniących się od siebie ilością kondygnacji i nakrytych osobnymi dachami. „Segmenty” te ustawione są w jednej linii i ściśle do siebie przylegają stapiając się w jedną bryłę, skomunikowane są wewnętrznymi przejściami. Ściany budynku z cegły klinkierowej, dolne partie ścian w holu głównym obłożone płytami ze sztucznego kamienia. Obiekt na rzucie prostokąta, w obrębie którego można wyodrębnić trzy człony (człon środkowy nieznacznie węższy od dwóch pozostałych). Główne wejście prowadzi od północy, do wnętrza głównego holu z kasami biletowymi, kioskami i poczekalnią. Hol ma układ trzynawowy, przy czym poszczególne nawy oddzielone są od siebie rzędami arkad. Od południa hol łączy się z korytarzem, który prowadzi do drzwi wyjściowych na perony (od zachodu i wschodu) i do dawnej sali konsumpcyjnej oraz dawnej poczekalni, ob. sali gier. Część południowa budynku została znacznie przekształcona. W holu głównym na suficie i w górnych partiach ścian znajdują się sztukaterie.

Bryła budynku masywna, podpiwniczona, w północnej części 2-kondygnacyjna z wtórnie wbudowaną kondygnacją użytkowego poddasza, nakryta stromym dachem czterospadowym zwieńczonym belwederowym tarasem, z wystawkami w połaciach dachowych. Segment środkowy dworca 1-kondygnacyjny z mezzanino, nakryty dachem dwuspadowym. Segment południowy 3-kondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym. Dachy pokryte płytkami azbestowymi. Elewacje opracowane cegłą klinkierową licową, niegdyś zróżnicowaną kolorystycznie. Na skutek zabrudzenia te elementy zdobienia są obecnie słabo czytelne. Elewacje wszystkich segmentów mają jednolitą dekorację. Okna i drzwi przekryte są łukami pełnymi i odcinkowymi ujęte ozdobnymi obramieniami z ceglanych kształtek. W elewacji północnej 5-osiowej znajduje się płytki centralnie umieszczony ryzalit zwieńczony dwuspadowym dachem. W jego ścianę wmontowana została tablica poświęcona powstańcom wielkopolskim, w 70-lecie wybuchu powstania. W zwieńczeniu 1 kondygnacji wszystkie elewacje obwiedzione są rodzajem ozdobnego fryzu. Część otworów okiennych 2 i 3 kondygnacji umieszczona jest w tynkowanych płycinach dekorowanych malowidłami. Nieznana jest ich pierwotna tematyka z końca XIX wieku. Obecny ich program powstał w trakcie ostatniego remontu w l. 80. XX wieku.

Interesujący dla fanów kolei jest cały kompleks stacji kolejowej Jarocin z istniejącą infrastrukturą.

Zabytek dostępny.

oprac. Teresa Palacz, OT NID w Poznaniu, 30-10-2015 r.