Usytuowanie i opis

Zamek został wzniesiony na krańcu lessowego cypla, zwanego „Zamczyskiem”, położonego w zakolu potoku Ścieklec, w południowo-wschodniej części wsi. Zamek wzniesiono na lessowym cyplu odciętym od wyżynnego zaplecza poprzecznym rowem. Od strony południowej, zachodniej i północnej usypano na zboczach ziemny wał, który ograniczał suchą fosę, będącą kontynuacją poprzecznego przekopu. Na środku cypla istniała pierwotnie drewniana budowla, zapewne wieża, na planie kwadratu o bokach 5,2 m. Po jej krótkotrwałym użytkowaniu rozpoczęto budowę murowanego założenia. Do jego wzniesienia użyto miejscowego kamienia marglowego. Plan zamku był zbliżony do prostokąta o bokach dłuższych 19,5 i 19,9 m oraz krótszych 13,8 i 14,5 m. Mury magistralne miały grubość 2,2-2,3 m (czterołokciowe). Wnętrze budowli zostało podzielone na dwa pomieszczenia murem grubości 1,2 m. Pomieszczenie mniejsze, zachodnie było podpiwniczone. Wejście znajdowało się w północnej ścianie większego pomieszczenia. Ponieważ zachowały się jedynie przyziemne partie budowli, trudno ustalić jej wyniosłość. Prawdopodobnie było to założenie w typie domu wieżowego o dwu lub trzech kondygnacjach.

Historia

Zachowane pod ziemią relikty średniowiecznej budowli obronnej zostały odsłonięte w wyniku badań archeologicznych przeprowadzonych w latach 1978-80 i 1983-86. Wzgórze Zamczysko wznosi się nad równiną, gdzie 4 kwietnia 1794 r. doszło do zbrojnego starcia wojsk polskich, pod dowództwem Tadeusza Kościuszki z wojskami rosyjskimi, dowodzonymi przez generała Aleksandra Tormasowa. Owa potyczka określana jest jako bitwa pod Racławicami.

Stan i wyniki badań

Na podstawie wyników badań archeologicznych można stwierdzić, iż budowlę wzniesiono przy końcu 1 ćwierci XIV w., a kres jej użytkowania przypadł ok. połowę XV w. Zamek pełnił z funkcję obronnej rezydencji rodu Karwacjanów herbu Zadora. Istnienie ufortyfikowanej siedziby („castrum”) poświadczają źródła pisane w r. 1404. W niespełna pół wieku później zamek przestał istnieć. Przyczyną upadku były najprawdopodobniej wady statyki budowli oraz użycie złego budulca w postaci kamieni marglowych.

Obiekt dostępny przez cały rok.

Oprac. Stanisław Kołodziejski, OT NID w Krakowie, 24.10.2014 r.