Historia

Najstarsze wzmianki o Jabłonowie pochodzą z lat 1251-1263. Wieś założyli bądź zreformowali przestrzennie augustianie z Nowogrodu Bobrzańskiego i w ich posiadaniu pozostawała do kasacji zakonu w 1810 r. Kościół powstał u schyłku XIII w. lub w XIV w. Pierwszy zapis o świątyni, w którym wzmiankowano ówczesnego proboszcza Mikołaja Eckela, pochodzi z 1374 r. Pierwotny kościół składał się z nawy i węższego prezbiterium. W XVI w. dobudowano do niego wieżę i rozpoczęto wymianę drewnianych stropów na sklepienia, w 2. poł. XVII w. dostawiono kruchtę, w 2. poł. XVIII w. wzniesiono zakrystię oraz kaplicę św. Tekli. Barokowe wyposażenie zostało ufundowane w 1. poł. XVIII w. Znaczący remont przeprowadzono na pocz. XX w.: wykonano polichromie w prezbiterium, w oknach założono witraże.

Opis

Kościół usytuowany na niewielkim wzniesieniu w środkowej części Jabłonowa, po północnej stronie głównej drogi prowadzącej do Dzietrzychowic i Wrzesin. Otoczony rozległym placem - dawnym cmentarzem, ogrodzonym kamiennym murem z barokową bramą od południa. Świątynia orientowana, jednonawowa, z węższym, prosto zamkniętym prezbiterium. Przy północnej ścianie prezbiterium dostawione zakrystia i kaplica, przy południowej kruchta. W południowo-zachodniej część nawy wbudowana prostopadłościenna wieża oskarpowana w narożu, zwieńczona hełmem namiotowym. Nawa, prezbiterium i kruchta nakryte dachami dwuspadowymi. Przybudówka północna nakryta przedłużoną połacią dachu prezbiterium. Kościół wzniesiony z kamieni, dachy kryte dachówką karpiówką układaną w koronkę, z wyjątkiem hełmu wieży wyłożonego blachą. Elewacje otynkowane, zwieńczone profilowanym gzymsem, artykułowane jedynie otworami okien i drzwi. Okna korpusu nawowego i zakrystii rozglifione, zamknięte półkoliście, w ścianach górnej kondygnacji wieży po dwa okna typu biforium. Elewacja szczytowa kruchty rozczłonkowana pilastrami podtrzymującymi trójkątny naczółek. Wnętrze nawy nakryte sklepieniem kolebkowo-krzyżowym z przełomu XVII i XVIII w., prezbiterium - sieciowym z XVI w, w zakrystii i kaplicy - sklepienia żaglaste na gurtach, w kruchcie - krzyżowe. Łuk tęczowy, przejście do kruchty i uskokowy portal między nawą i wieżą zamknięte ostrołukowo. Kaplica otwarta do prezbiterium półkolistymi arkadami. W prezbiterium zachowane polichromie z ok. 1900 r. wykonane przez braci Pohl ze Strzegomia. W oknach witraże wykonane po 1918 r. w warsztacie Seidlera w Legnicy. Wśród elementów barokowego wyposażenia wyróżnia się ołtarz główny Męczeństwa św. Andrzeja, ambona i chrzcielnica. W kościele są przechowywane późnogotyckie rzeźby zdemontowane z kaplicy pasyjnej stojącej przy wjeździe do wsi od strony południowo-zachodniej. W wieży wisi dzwon z 1448 r.

Dostęp do obiektu ograniczony. Możliwość zwiedzania wnętrza po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Oprac. Anna Jackiewicz, OT NID w Zielonej Górze, 16.12.2014 r.