Historia

Cmentarz grzebalny rzymskokatolicki został założony  ok. 1917 roku. Po doszczętnym zniszczeniu pożarem w 1918 roku drewnianej cerkwi pounickiej w Horyszowie Polskim, użytkowanej przez rzymskokatolików od 1915 r., obok cmentarza rozpoczęto budowę nowej świątyni. Szybko wzniesiony drewniany kościół, został w listopadzie 1919 roku sprzedany do Krynic, zaś katolicy przejęli wymurowaną w latach 1901-1903 cerkiew prawosławną w Horyszowie Polskim. Cmentarz był użytkowany krótko, zaledwie do 1920 roku, po czym rzymskokatolicy po odejściu Rosjan grzebani byli w Horyszowie Polskim na cmentarzu dotychczas wyłącznie prawosławnym. Opuszczony cmentarz rzymskokatolicki, ulegał niszczeniu.

Opis

Cmentarz jest położony na niewielkim wyniesieniu terenowym, wśród pól, około 900 m na południowy zachód od kościoła (d. cerkwi) w Horyszowie Polskim.

Zajmuje teren w kształcie prostokąta o powierzchni 0,22 ha. Dostępny drogą polną od strony szosy z Horyszowa Polskiego  do Horyszowa Polskiego Nowej Kolonii. Cmentarz nie posiada ogrodzenia, niegdyś otaczał go rów i niewielki wał ziemny, zachowany w kilku miejscach do dziś. Na cmentarzu brakuje czytelnego podziału na kwatery. Nie cały jego teren został zapełniony pochówkami, a zachowane groby skierowane są na wschód.

Do chwili obecnej przetrwały trzy kamienne nagrobki: obelisk i krzyż na prostopadłościennych postumentach dekorowanych wielostopniowymi gzymsami uskokowymi, akroterionami, tympanonami oraz płaskorzeźbami głowy Chrystusa w cierniowej koronie. Kamienna jest również wyróżniająca się rzeźba Chrystusa dźwigającego krzyż, ustawiona na grobie rodziny Piłatów z 1919 roku. Na cmentarzu zachowało się również kilka krzyży drewnianych ( w bardzo złym stanie) oraz  liczne krzyże metalowe i kilka współczesnych nagrobków lastrikowych na starych pochówkach.  Najstarszy nagrobek na cmentarzu pochodzi z 1918 roku i należy do rodziny Torów. Do niedawna istniał też drewniany krzyż o wysoki ok. 5m, zlokalizowany pośrodku cmentarza, z napisem: „Niech odpoczywają w Panu”- prawdopodobnie pochodzący z czasu poświęcenia cmentarza. W centralnej części znajduje się mogiła zbiorowa (jej zarys jest obecnie zupełnie nieczytelny terenie) z pochówkami ok. 30 osób  z Horyszowa Polskiego, Kornelówki i Janówki, zamordowanych przez żandarmerię niemiecką 2 sierpnia 1941 roku. Na mogile jest obecnie ustawiony nowy krzyż metalowy.

Teren nekropolii porastają trawa, zabytkowe brzozy, jesiony i lipy (po kilka z każdego gatunku) oraz samosiewy czereśni i jesionu, a także krzewy czarnego bzu.

Oprac. Ewa Prusicka, OT NID w Lublinie, 14-03-2018 r.